چرا در قرآن کریم فقط «ترجعون» با صیغه مجهول آمده است؟ آیا این نکته لطیفی دارد؟ این که برخی می گویند این نشان دهنده حتمیت و قطعیت است؛ یعنی چه بخواهی چه نخواهی برگردانده می شوید نزد خدا، درست است؟

پاسخ اجمالی

خداوند یک سیر تکاملی را برای زندگی انسان تعیین کرده است. انسان پس از آفریده شدن و طی کردن زندگی دنیایی و برخی مراحل دیگر، به مرحله رجوع به پروردگار خود می رسد. بیشتر عبارات قرآنی در این زمینه، به شکل مجهول (تُرجَعون)[۱] آمده است. فعل مجهول، فعلی است که فاعل آن به دلائلی حذف و مفعول، جانشین فاعل شده است. وجود فاعلی که از جمله حذف شده، بیان گر این است که عاملی غیر از مفعول (که در این جا انسان است)، در رجوع انسان به خدا نقش دارد. به عبارت دیگر، انسان را به سوی خدا برمی گردانند نه این که خودش می رود. این نشان دهنده اجباری بودن طی کردن این مرحله است (همان گونه که طی مرا منبع:اسلام کوئستحل دیگر نیز از اختیار انسان خارج است).
غیر ارادی بودن رجوع الی الله، از متعدی بودن فعل فهمیده می شود؛ زیرا فاعل، خدا و انسان، مفعول است و چون این فعل از افعال خدا هست و انسان دخلی در آن ندارد، این سیر، یک سیر همراه با جبر محسوب می شود؛ نه این که از مجهول بودن فعل، فهمیده شود.
به عبارتی، اگر رجوع به خدا با فعلی متعدی اما غیر مجهول نیز مطرح می شد،[۲] باز هم می توانستیم غیر اختیاری بودن این برگشت را از آن نتیجه گیری کنیم.

 منبع:اسلام کوئست

پی نوشت:

[۱]. «ثُمَّ إِلَیْهِ تُرْجَعُونَ»؛ بقره، ۲۸؛ «وَ إِلَیْهِ تُرْجَعُونَ»؛ یونس، ۵۶ و… .

[۲]. مثلاً گفته می شد: «یُرجعکم اللهُ».