چرا ضمیر در «علیهُ الله» در سوره فتح مضموم است؟

پاسخ اجمالی

ضمیر موجود در «علیه» در آیه دهم سوره فتح،[۱] بر خلاف استاندارد رایج در ادبیات عرب، در قرائت حفص از عاصم به صورت مضموم قرائت می شود.
مفسّران قرآن و ادبای عرب دلایلی نیز برای آن ذکر کرده اند؛[۲] از جمله آن که گفته اند چون در آیه مورد بحث بعد از آن لفظ «الله» قرار گرفته مضموم خوانده شده تا با تفخیم[۳] «لام» در «الله» سازگارتر باشد.[۴]
به هر حال باید گفته شود که مضموم بودن «علیه» در این آیه، یک قرائت است و قرائات دیگری نیز وجود دارد که به همان مدل رایج، «علیه» را به کسر می خوانند.[۵]

 منبع:اسلام کوئست

پی نوشت:

[۱]. «إِنَّ الَّذینَ یُبایِعُونَکَ إِنَّما یُبایِعُونَ اللهَ یَدُ اللهِ فَوْقَ أَیْدیهِمْ فَمَنْ نَکَثَ فَإِنَّما یَنْکُثُ عَلى‏ نَفْسِهِ وَ مَنْ أَوْفى‏ بِما عاهَدَ عَلَیْهُ اللهَ فَسَیُؤْتیهِ أَجْراً عَظیم»؛ کسانى که با تو بیعت می کنند [در حقیقت] تنها با خدا بیعت می نمایند، و دست خدا بالاى دست آنهاست پس هر کس پیمان شکنى کند، تنها به زیان خود پیمان شکسته است و آن کس که نسبت به عهدى که با خدا بسته وفا کند، بزودى پاداش عظیمى به او خواهد داد».

[۲]. ر. ک: درویش، محیی الدین، اعراب القرآن و بیانه، ج ‏۹، ص ۲۳۶، سوریه، دارالارشاد، چاپ چهارم، ۱۴۱۵ق؛

[۳]. تفخیم در لغت، به معنای «بزرگداشت و گرامی داشتن» می باشد، و در اصطلاح تجوید قرآن، عبارت است از: درشت و غلیظ اداء کردن حرف به طوری که دهان از صدای آن پُر شود.

[۴]. ر. ک: ملاحویش آل غازی، عبدالقادر، بیان المعانی، ج ‏۶، ص ۲۷۱، دمشق، مطبعه الترقی، چاپ اول، ۱۳۸۲ق؛ ابن جنى، عثمان بن جنى‏، الخصائص، ج ‏۱، ص ۵۰، بیروت، دار الکتب العلمیه، چاپ سوم؛ دمیاطى‏، احمد بن محمد بن عبد الغنى، اتحاف فضلاء البشر فی القراءات الأربعه عشر، ص ۵۰۹، بیروت، دار الکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.    

[۵]. ر. ک: آلوسى، سید محمود، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، ج ‏۱۳، ص ۲۵۲، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۵ق.