مسلم پسر عقیل، با سه امام (امیر مومنان ، امام حسن و امام حسین (ع)) هم عصر بوده و محضر آن بزرگواران را درک کرده و در زمان امامت امام سوم (ع) جان خود را برای اهداف امام خویش فدا نموده و به دستور عبیدالله بن زیاد به شهادت رسیده است. او در این زمان به عنوان سفیر امام حسین (ع) به شهر کوفه آمد، اما پس از آن که با بی وفایی کوفیان روبرو گردید به مبارزه انفرادی با سربازان عبیدالله بن زیاد تن داد. و پس از مبارزه جانانه، دستگیر و نزد ابن زیاد آورده شد. او دستور داد تا مسلم را بالای قصر برده و سر او را از بدنش جدا کنند. چیزی نگذشت که دستور ابن زیاد عملی شد و مسلم به مقام شهادت نائل آمد. مرقد شریف او در شهر کوفه زیارتگاه ارادتمندان اهل بیت (ع) است.

مسلم فرزند مردی به نام عقیل و از با کمال ترین فرزندان اوست. عقیل برادر حضرت علی (ع) و دومین فرزند ابو طالب (ع) است.[۱] از این جهت، او با یک واسطه از تربیت ابوطالب و همسرش فاطمه بنت اسد برخوردار گردید.

مادر گرامی او خلیله (یا حلیله) نام دارد، او کنیزی بود که عقیل از شام خریداری کرده بود.[۲] همسر مکرمه او جناب «رقیه» از دختران امیرمؤمنان (ع) بوده است.[۳] از این رو، ایشان افتخار دامادی حضرت علی (ع) را به همراه داشته است.

او زمان رسول خدا (ص) را درک نکرد، زیرا هنگام شهادت (سال ۶۰ هجری) سن آن جناب بیش از ۴۰ سال نبود یعنی از زمان رحلت پیامبر عظیم الشأن اسلام تا سال ۶۰ هجری، ۵۰ سال گذشته[۴] و بر این اساس او ده سال بعد از رحلت پیامبر (ص) متولد شده بود.

فرزندان او عبارت اند از:

۱و ۲ – عبدالله و علی که از «رقیه» به دنیا آمدند.

۳ – مسلم بن مسلم که مادرش از بنی عامر بود.

۴ – عبدالله که مادرش ام ولد بود.

۵ – محمد.

۶ – ابراهیم.

همه پسران او در سرزمین کربلا شهید شدند، مگر دو فرزند که به نام ها ی محمد و ابراهیم. این دو پس از تحمل یک سال زندان فرار کردند، اما پس از مدتی دستگیر و به دست یکی از ستم کاران به نام حارث بن زیاد به شهادت رسیدند[۵]. از این رو از نسل حضرت مسلم (ع) فرزندی باقی نماند[۶].

مسلم (ع) زمان و عصر سه امام را درک کرده است:

۱ – دوران امام علی (ع): او در این زمان افتخار دامادی آن حضرت (ع) را پیدا کرد و با دخترش به نام «رقیه» ازدواج کرد که به این وسیله به تربیت در دانشگاه علوی نزدیکتر شد.

به نقل مورخان در زمان حکومت امیر المؤمنین (ع) (بین سال ۳۶ تا ۴۰) از جانب آن امام متصدی برخی از منصب های نظامی در لشگر بوده، از جمله در جنگ صفین وقتی که امیر مؤمنان لشگر خود را صف آرایی می کرد، امام حسن و امام حسین (ع)، عبدالله بن جعفر و مسلم بن عقیل را بر جناح راست سپاه خویش مأمور کرد.[۷]

۲ – دوران امام حسن (ع): او در این زمان نیز در مسیر حق بود و از با وفاترین یاران و از خواص اصحاب امام حسن (ع) به حساب می آمد[۸].

۳ – دوران امام حسین (ع): مسلم بن عقیل دست از محبت و حمایت از امام (ع) بر نداشت و به افتخار پیشاهنگی نهضت کربلا نائل آمد و اولین شهید کاروان حسین محسوب گردید.  او به همراه ۸ نفر از برادرانش، جان خود را در راه امام حسین (ع) ایثار کردند[۹].

جریان شهادت او

اولین اقدام امام حسین (ع) فرستادن مسلم به کوفه بود، مسلم پس از رفتن از مکه به مدینه و از آنجا به سمت عراق، حرکت کرد و در کوفه در منرل مختار اقامت نمود.

مدت سی و پنج روز پس از ورود مسلم (۵ شوال سال ۶۰) حدود هجده هزار با او بیعت کردند تا این که حاکم کوفه بر کنار و عبید الله بن زیاد به جای او برگزیده شد.

عبید الله با تهدید و تطمیع مردم، سران قبایل را از کنار او پراکنده ساخت، و زمانی که مسلم تنها شد و عبید الله به تنهایی او پی برد، سپاهی را برای دستگیری وی عازم کرد. این در حالی بود که مسلم (ع) در خانه زنی به نام طوعه پناهنده شده بود.

وقتی صدای سربازان عبید الله بن زیاد به گوش او رسید، خود را برای نبرد آماده کرد، و چون بر سپاه دشمن ضرباتی زیادی وارد کرد. آنان از راه مکر وارد عمل شدند و مسلم هم چون رمقی برای ادامه مبارزه نداشت به ناچار خود را تسلیم کرد.

او را نزد عبید الله بردند، پس از گفتگوی تند و صریح میان آن دو، عبیدالله دستور داد که او را بالای دار الاماره بردند تا شخصی که به دست او زخمی شده بود، او را گردن بزند، و همو بود که فرمان عبید الله را اجرا کرد.[۱۰]

فضائل حضرت مسلم

الف. از نظر خانوادگی

همان طور که بیان شد او فرزند کسی است که دست پرورده شخصی مانند ابوطالب (ع) است و خود افتخار دامادی امیر مؤمنان را دارد که تأثیر این دو در تربیت و بالندگی انسان قابل انکار نیست.

ب. مسلم در کلام معصومان (ع)

رسول خدا به علی (ع) فرمودند: فرزند او (عقیل) کشته راه محبت فرزند تو خواهد شد. چشم مؤمنان بر او اشک می ریزد و فرشتگان مقرب بر او درود می فرستند.[۱۱]

امام حسین (ع) در نامه ای که برای کوفیان می فرستد می نویسد که: قد بعثت الیکم اخی و ابن عمّی و ثقتی من اهل بیتی؛ یعنی: کسی را به سوی شما می فرستم که برادر ، پسر عمو و مورد اطمینان از اهل بیتم محسوب می شود.[۱۲]

در این کلام امام معصوم (ع) افتخاراتی برای حضرت مسلم وجود دارد که عبارت اند از:

۱ – برادر: حضرت به او نسبت برادری می دهد در حالی که برادر نسبی آن حضرت نبود اما آن چنان وفادار بود که لقب برادری امام حسین(ع) را شایسته خود نمود.

۲ – مورد اطمینان: اگر امام در حق مسلم فقط همین یک جمله را می فرمود برای اثبات فضیلت وی کافی بود.

۳ – اهل بیت من: این کلام همانند کلام رسول خدا (ص) درباره سلمان فارسی است.

ج. زیارت نامه حضرت مسلم

در زیارت نامه مسلم بن عقیل به فضایل بسیاری اشاره شده که شاید مهم ترین آن این جمله است: “السلام علیک ایّها العبد الصالح المطیع لله و لرسوله و لامیرالمؤمنین و الحسن و الحسین علیهم السلام“[۱۳]؛ یعنی: درود بر تو ای بنده شایسته و فرمانبردار خداوند و فرستاده اش و امیرمؤمنان و حسن و حسین (ع).

خدایا روحش با ارواح معصومان محشور و راهش پر رهرو باد.

منبع: اسلام کوئست

پی نوشت ها

[۱] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج ۲، ص ۷۷.

[۲] فاضل، جواد، ترجمه آل ابیطالب، ترجمه مقاتل الطالبین، ج ۲، ص ۱۱۹.

[۳] ابو الفرج اصفهانی، مقاتل الطالبین، ۸۶، ترجمه مقاتل الطالبین، ۱/۱۱۹.

[۴] جعفریان، رسول، تأمّلی در نهضت عاشورا، ص ۱۶۴.

[۵] بلاذری، احمد بن یحیی،انساب الاشراف،ج ۲، ص ۷۱( نام مادر محمد را ذکر نکرده و اسمی از برادر محمد؛یعنی ابراهیم نبرده، در حالی که شهادت ابراهیم به همراه محمد مشهور است)؛ نجفی، محمد جواد، زندگانی حضرت امام حسین (ع)، ص ۱۳۱.

[۶] ابو الفرج اصفهانی، مقاتل الطالبین، ۸۶؛ فرزندان ابیطالب، ج ۱،ص ۱۱۹.

[۷] سایت حوزه، بی نام، به نقل از کامل ابن اثیر.

[۸] همان.

[۹] همان از مقاتل الطالبین ترجمه رسولی

[۱۰] جعفریان، رسول، تأملی در نهضت عاشورا، اقتباس از ص ۱۶۵ تا ۱۷۱.

[۱۱] سایت حوزه با آدرس قبلی.

[۱۲] دینوری، الامامه و السیاسه، ج ۲،ص ۸.

[۱۳] قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان، ص ۴۰۲.