پیروان اهل سنت ایران بخشی از هویت مذهبی ، قومی و ملی ایرانیان و خواستگاه بنیانهای اندیشه سیاسی آنان مبتنی بر آموزه های حاصل از مذاهب راستین حنفی و شافعی و پیروی از مدارا با پیروان مذاهب دیگر بوده که این اندیشه به دلیل مخالفت جریان های استکباری و تکفیری فرامرزی با نظام اسلامی ایران ، مورد رشک و حسد می باشد. پژوهش حاضر با هدف و انگیزه تثبیت اقتدار ملی، در پی پاسخ به این سوالات است که : سیر تحول اندیشه سیاسی اهل سنت ایران چگونه ، و از چه منطقی پیروی ، و گستره پیروان مذاهب آن از ظهور اسلام تاکنون ، چه تغییراتی داشته اند؟ با طرح دو فرضیه و مدد گرفتن از روش پژوهشی ، تاریخی – توصیفی همراه با روش تحلیل محتوا به بررسی پرداخته ، و فصل بندی با تعریف مفاهیم اهل سنت و مذاهب آن ، ویژگی های اندیشه و فقه سیاسی آن را به تفضیل توضیح و برای آشنایی بیشتر اهل سنت ایران را در دو فصل پیش و پس از انقلاب اسلامی ، در بخشهایی چون ، پیشینه تاریخی و گستره حضور ، تعامل و تقابل با یکدیگر و با دیگر پیروان مذاهب و نگاه و عملکرد آنان را در رابطه با نظام اسلامی به بررسی گذاشته و برای تعمیق بیشتر موضوع تاثیر اجرای سیاست تقریب مذاهب ، به بحث، و با یک مقایسه واقع گرایانه از اوضاع اهل سنت در یک برش تاریخی یکصد ساله (دوره پهلوی جمهوری اسلامی) به پاسخ سوالات و راستی آزمایی فرضیات رسیده و آن اینکه سیر تحول منطقی اندیشه سیاسی اهل سنت ایران ، پیروی از زیست مسالمت آمیز را تجویز و پیروان آن هم اکنون بر دو مذهب حنفی و شافعی ، و بیشتر در شرق و غرب کشور ساکن بوده ، و سیاست تقریب مذاهب در ایران تا حدودی موثر ، اما نیاز به بازنگری بر اساس پیشنهادهای مطروحه دارد ، تا بتوان با توجه به اوضاع پر آشوب منطقه خاورمیانه ، این زیست مسالمت آمیز را تداوم و انسجام ملی را تحکیم بخشید.