بنوحفص (۶۲۵ـ۹۴۱ق) که ابتدا به عنوان والی دولت موحدین (۵۱۵ـ۶۶۸ق) بر تونس فرمان می‌راندند با زوال موحدین، اعلام استقلال کردند و ابوزکریای اول (۶۲۵ـ۶۴۷ق) با انتخاب شهر تونس به عنوان پایتخت افریقیه، اداره امور این سرزمین را به دست گرفت. در این زمان، حمله مغول در شرق، ادامه جنگ‌های صلیبی در مصر و شام، سقوط تدریجی اندلس به دنبال نبرد عقاب (۶۰۹ق) و آشفتگی مغرب اقصی در آستانه استیلای بنی مرین (۶۱۴ـ۸۶۹ق) باعث کندی حرکت علمی و رکود مراکز و نهادهای آموزشی جهان اسلام شده بود. استقرار دولت بنوحفص و تأمین امنیت منطقه تونس و حمایت امرای بنوحفص و اختصاص اوقاف، زمینه‌ساز مهاجرت دانشمندان از اندلس و سایر نقاط جهان اسلام به افریقیه شد که گسترش علوم و معارف اسلامی، راه‌اندازی کتاب‌خانه‌های غنی، تأسیس نهادهای آموزشی و بالندگی جامع زیتونه و مدرسه شماعیه را به دنبال داشت. این نوشتار گذشته از ارائه گزارشی تاریخی در این باره، به اصول و مبانی آموزش حفصیان با تکیه بر مذهب مالکی، رویکردهای علمی ـ آموزشی در قلمرو حفصیان و گونه‌شناسی مراکز علمی و آموزشی تأسیس شده در قلمرو حکومتی آن‌ها می‌پردازد.