تشکیل خلافت فاطمیان به سال ۲۹۷ قمرى در افریقیه عوامل و زمینه‏هاى متعددى داشته است. در بین این عوامل، زمینه‏هاى اقتصادى کم تر مورد توجه قرار گرفته است؛ در حالى که اهمّیّت آن کم تر از عوامل دیگر نیست.
در این مقاله اوضاع اقتصادى و نقش آن در تشکیل خلافت فاطمیان بررسى مى‏شود. برخى از عوامل اقتصادىِ تأثیر گذار بر تشکیل خلافت فاطمى، به اوضاعِ افریقیه و مغرب در نیمه‏ى دوم قرن سوم قمرى و بخشى به عملکرد فاطمیان در دوران دعوت و قیام باز مى‏گردد که در این مقاله هر دو دسته عوامل مورد بررسى قرار مى‏گیرد.