پیرامون روز ظهور امام زمان(عج)، روایات مختلف است، و به دنبال آن، اعتقادات در مورد روز ظهور نیز مختلف می‌باشد. تعدادی از روایات جمعه را روز ظهور دانسته‌اند که میان آنها برخی روایات معتبر نیز وجود دارد. اما روایات دیگر شنبه را روز ظهور می‌دانند که در میان آنها نیز تعدادی معتبرند. بنابر این نمی‌توانیم یکی از این دو روز را به عنوان روز قطعی ظهور بدانیم، بلکه باید هر دو وجه را محتمل دانست.
 

ظهور امام زمان(عج) و علائم قطعی و غیر قطعی آن، از مباحثی است که روایات و گفتارهای زیادی پیرامون آن وجود دارد. طبیعی است که در مورد برخی از آنها نمی‌توان به صورت قطعی نظر داد. یکی از این مباحث، روز وقوع ظهور می‌باشد که روایات و همچنین اعتقادات پیرامون آن مختلف است؛ برخی روایات، جمعه و روایات دیگری شنبه را روز ظهور می‌دانند. البته ظهور در جمعه از شهرت بیشتری میان مردم برخوردار است، ولی با این‌حال، روایات پیرامون روز شنبه نیز وجود دارد و به لحاظ سندی و دلالی اگر از روایات روز جمعه قوی‌تر نباشند، ضعیف‌تر نیستند.

روایات پیرامون وقوع ظهور در روز جمعه

۱ – امام صادق(ع) فرمود: «شنبه از آن ما است و یک‌شنبه از آن شیعیان ما… و در پنجشنبه حاجت‏ها برآورده مى‏شود و جمعه براى پاکیزه شدن و عطر زدن است و آن عید مسلمانان است… بهترین عیدها روز غدیر است که هیجدهم ماه ذى الحجه بوده [و اولین عید غدیر] با جمعه مصادف بود و قائم ما جمعه ظهور می‌کند و رستاخیز در جمعه بپا خواهد شد و هیچ کارى در جمعه بهتر از درود فرستادن بر محمد و آل او نیست».[۱]
۲ – از امام هادی(ع) پرسیده شد: اى سرورم! حدیثى از پیامبر(ص) روایت شده که معناى آن‌را نمى‏فهمم، فرمود: «کدام حدیث؟» گفتم: این عبارت که با روزها دشمنى نکنید که با شما دشمنى خواهند کرد؟! فرمود: «آرى، مقصود از روزها، ما هستیم و به واسطه ما است که آسمان و زمین برپاست، شنبه نام رسول خدا، یک‌شنبه نام امیر المؤمنین، دوشنبه نام امام حسن و امام حسین، سه‌شنبه نام امام سجاد و امام باقر و امام صادق، چهارشنبه نام امام کاظم و امام رضا و امام جواد و من است، پنجشنبه نام فرزندم حسن، و جمعه نام فرزند فرزندم که حق خواهان به گرد او آیند. او کسى است که زمین را پُر از عدل و داد نماید هم‌چنان که پُر از ظلم و جور شده باشد، این معناى ایام است و در دنیا با آنها دشمنى نکنید که آنها در آخرت دشمن شما خواهند بود…».[۲]
۳ – در دعایی می‌خوانیم: «ای مولای من! ای صاحب الزمان(عج)! درود خدا بر تو و خاندانت، امروز جمعه است و جمعه روز تو می‌باشد؛ روزی که در آن ظهور تو انتظار می‌رود، روزی که در آن به وسیله تو برای مؤمنان گشایشی ایجاد خواهد شد و کافران به وسیله شمشیر تو از بین خواهند رفت…».[۳]
در هیچ‌یک از منابع، این دعا به امامی استناد داده نشده است و همان‌گونه که از ابتدای دعا و نوع خطاب آن به دست می‌آید، این دعا از اهل بیت نبوده و احتمالاً سید بن طاووس خود آن‌را خطاب به امام زمان(عج) بیان داشته و ما به جهت شهرت این دعا در میان مردم، آن‌را بیان کردیم.

روایات پیرامون وقوع ظهور در روز شنبه

۱ – امام باقر(ع): «قائم(ع) در روز شنبه، عاشورا، روزى که امام حسین(ع) کشته شد، ظهور می‌کند».[۴]
این روایت، موثق بوده و به لحاظ سندی و دلالتی، ‌از همه روایات این دسته، قوی‌تر و قابل استناد‌تر می‌باشد.
۲ – امام صادق(ع): «در شب بیست و سوم به نام مبارک قائم ندا می‌کنند و در روز عاشورا که در آن روز حسین بن على به تیغ بیداد شهید شده، قیام می‌کند گویا مى‏بینم در روز شنبه که مصادف با عاشورا است قائم آل محمد ظهور کرده و در میان رکن و مقام ایستاده و جبرئیل در طرف راست او قرار گرفته می‌گوید بیائید براى خدا با قائم آل محمد بیعت نمائید، شیعیان او از اطراف زمین خود را به او رسانده و با وى بیعت مى‏نمایند و خداى متعال به برکت وجود او زمین را پُر از عدل و داد کرده چنان‌چه مملوّ از ظلم و جور گردیده است».[۵]
۳٫ «گویا قائم را در روز عاشورا که در شنبه است مى‏بینم که میان رکن و مقام ایستاده و دست جبرئیل روى دست اوست و مردم را به بیعت با خداوند دعوت می‌کند، آنگاه زمین را پُر از عدل و داد مى‏نماید».[۶]

درباره وقوع ظهور در شنبه که روز عاشورا است؛ دو احتمال می‌توان داد؛‌ یکی این‌که: امام زمان در شنبه‌ای که مصادف با عاشورای حسینی می‌باشد، ظهور خواهد کرد. طبیعی است که این اتفاق هر چند سال یک‌بار اتفاق می‌افتد. دوم این‌که: روز عاشورا که در آن امام حسین(ع) شهید شده، شنبه بود و ظهور نیز در شنبه روزی می‌باشد، بنابر این در روز ظهور نیاز نیست، مصادف با عاشورا باشد بلکه همین که شهادت امام روز شنبه بوده و ظهور نیز روز شنبه می‌باشد، می توان تعبیر به یک‌روز بودن این دو حادثه کرد. بنابر این دیدگاه در هر شنبه می‌توان انتظار ظهور را داشت که به نظر، احتمال دوم بهتر به نظر می‌رسد.
بنابر این و با توجه به دو دسته از روایات که در هر دو، برخی از روایات به لحاظ سند معتبرند، نمی‌توانیم یکی از این دو روز را با قطعیت بیان کنیم بلکه باید هر دو را محتمل بدانیم.

منبع: اسلام کوئست

[۱]. «أبی عبد الله(ع) قال: السبت لنا و الأحد لشیعتنا و الإثنین لأعدائنا و الثلاثاء لبنی أمیه و الأربعاء یوم شرب الدواء و الخمیس تقضى فیه الحوائج و الجمعه للتنظف و التطیب و هو عید المسلمین و هو أفضل من الفطر و الأضحى و یوم الغدیر أفضل الأعیاد و هو ثامن عشر من ذی الحجه و کان یوم الجمعه و یخرج قائمنا أهل البیت یوم الجمعه و یقوم القیامه یوم الجمعه و ما من عمل یوم الجمعه أفضل من الصلاه على محمد و آله»؛ شیخ صدوق، الخصال، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج ۲، ص ۳۹۴، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۶۲ش؛ فتال نیشابوری، محمد بن احمد، روضه الواعظین و بصیره المتعظین، ج ۲، ص ۳۹۲، قم، انتشارات رضی، چاپ اول، ۱۳۷۵ش.

[۲]. «فما هو قلت قوله(ص) لا تعادوا الأیام فتعادیکم ما معناه فقال نعم الأیام نحن بنا قامت السماوات و الأرض فالسبت اسم رسول الله(ص) و الأحد أمیر المؤمنین و الإثنین الحسن و الحسین و الثلاثاء علی بن الحسین و محمد بن علی الباقر و جعفر بن محمد الصادق و الأربعاء موسى بن جعفر و علی بن موسى و محمد بن علی و أنا و الخمیس ابنی الحسن و الجمعه ابن ابنی و إلیه تجتمع عصابه الحق و هو الذی یملؤها قسطا و عدلا کما ملئت جورا و ظلما فهذا معنى الأیام و لا تعادوهم فی الدنیا فیعادوکم فی الآخره … »؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج ۲، ص ۳۸۳، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ دوم، ۱۳۹۵ق؛ طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری بأعلام الهدی، ص ۴۳۸، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ سوم، ۱۳۹۰ق؛ ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل أبی‌طالب(علیهم السلام)، ج ۱، ص ۳۰۸، قم، انتشارات علامه، چاپ اول، ۱۳۷۹ق؛ ر.ک: «روزهای هفته»، سؤال ۸۹۶۰.

[۳]. «یا مولای یا صاحب الزمان صلوات الله علیک و على آل بیتک هذا یوم‏ الجمعه و هو یومک المتوقع فیه ظهورک و الفرج فیه للمؤمنین على یدک و قتل الکافرین بسیفک …»؛ سید ابن طاووس، رضی الدین علی، جمال الأسبوع بکمال العمل المشروع، ص ۳۸، قم، دار الرضی، چاپ اول، بی تا؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۹۹، ص ۲۱۶، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.

[۴]. «قال ابوجعفر(ع): یخرج القائم‏ یوم‏ السبت‏ یوم عاشوراء یوم الذی قتل فیه الحسین»؛ کمال الدین و تمام النعمه، ج ‏۲، ص ۶۵۴؛‌ شیخ طوسی، تهذیب الأحکام، محقق، مصحح، موسوی خرسان، حسن، ج ۴، ص ۳۳۳،‌ تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق؛ حلی، رضی الدین علی بن یوسف، العدد القویه لدفع المخاوف الیومیه، محقق، مصحح، رجائی، مهدی، مرعشی، محمود، ص ۶۵، قم، کتابخانه آیه الله مرعشی نجفی، چاپ اول، ۱۴۰۸ق.

[۵]. «أبو عبد الله‏ ینادى باسم القائم فی لیله ثلاث و عشرین و یقوم فی یوم عاشوراء و هو الیوم الذی قتل فیه الحسین بن علی لکأنی به فی یوم السبت العاشر من المحرم قائما بین الرکن و المقام جبرئیل عن یده الیمنى‏ ینادی البیعه لله فتصیر إلیه شیعته من أطراف الأرض تطوى لهم طیا حتى یبایعوه فیملأ الله به الأرض عدلا کما ملئت ظلما و جورا»؛ شیخ مفید، الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد، ج ۲، ص ۳۷۹، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، ۱۴۱۳ق؛ اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمه فی معرفه الأئمه، محقق، مصحح، رسولی محلاتی، هاشم، ج ۲، ص ۴۶۲، تبریز، نشر بنی هاشمی، چاپ اول، ۱۳۸۱ق.

[۶]. «أبو جعفر کأنی بالقائم‏ یوم عاشوراء یوم‏ السبت‏ قائما بین الرکن و المقام بین یدیه جبرئیل‏ ینادی البیعه لله فیملأها عدلا کما ملئت ظلما و جورا»؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبه، محقق، مصحح، تهرانی، عباد الله، ناصح، علی احمد، ص ۴۵۳، دار المعارف الإسلامیه، قم، چاپ اول، ۱۴۱۱ق؛ قطب الدین راوندی، سعید بن عبد اللّٰه، الخرائج و الجرائح، ج ۳، ص ۱۱۵۹، قم، مؤسسه امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه)، چاپ اول، ۱۴۰۹ق.