در روایتی از امام باقر(ع) در مورد عصر ظهور چنین آمده: «…سپس دستور می‌دهد، نهرى از پشت کربلا تا نجف، احداث نمایند به طورى که آب در نجف فراوان گردد و بر دهانه آن نهر، پُل‌ها و آسیاب‌ها بسازند که گویى پیرزنى را می‌نگرم زنبیل گندم بر سر گرفته و به آن آسیاب‌ها می‌برد تا به طور رایگان به آرد تبدیل کند». سؤال این است که؛ مگر همین الآن هم جایی از آسیاب‌های آبی استفاده می‌شود که در عصر ظهور چنین آسیاب‌هایی ساخته و استعمال شود؟

پاسخ اجمالی

امام باقر(ع) – ضمن یک حدیث طولانى – می‌فرماید: «مهدى(ع) وارد کوفه می‌شود و در آن، سه پرچم (سه گروه) با هم زد و خورد دارند، ولى اوضاع برایش سامان می‌یابد و وارد [مسجد کوفه‏] می‌شود، بر منبر می‌رود و سخنرانى می‌کند؛ مردم چنان می‌گریند که نمی‌فهمند چه می‌فرماید، و این، همان سخن پیامبر خدا(ص) است که: “گویى [سید] حسنى و حسینى را می‌بینم که هر دو، زمام آن‌را می‌کشند، و [در نهایت] آن‌را به [سید] حسینى تسلیم می‌کند و مردم با او بیعت می‌کنند”. و زمانی که جمعه دوم می‌شود، مردم می‌گویند: اى فرزند پیامبر خدا! نماز پشت سر تو، مانند نماز پشت سر پیامبر خدا(ص) است و مسجد، گنجایش ما را ندارد. او می‌فرماید: من [جایى‏] را برایتان می‌جویم و به سوى نجف می‌رود و مسجدى را نقشه‌ریزى می‌کند که هزار درب دارد و گنجایش آن مردم را دارد و همه درها به هم متصل و محکم شده‌اند، کسى را روانه می‌کند تا پشت قبر حسین(ع) جوى آبى حفر کند تا آبش را به دو بناى بزرگ نزدیک نجف بیاورد و در انتها به نجف بریزد و بر دهانه آن، پل‌ها و آسیاب‌هایى در راه می‌سازد. زنى از اهل کوفه را می‌بینم که زنبیل گندمى روى سر نهاده می‌رود که آن‌را در کربلا آرد کند».[۱]

شیخ طوسی سند این روایت را این‌گونه ذکر کرده است: «أبو محمد المحمدی عن محمد بن علی بن الفضل عن أبیه عن محمد بن إبراهیم بن مالک عن إبراهیم بن بُنان الخَثعَمی عن أحمد بن یحیى بن المُعتَمِر عن عمرو بن ثابت عن أبیه عن أبی جعفر(ع)». در این سند برخی از راویان، مانند «إبراهیم بن بنان خثعمی» مجهول می‌باشند و ذکری از آنها در منابع رجالی وجود ندارد.

این روایت با تفاوت‌هایی از شیخ مفید نیز نقل شده[۲] که به صورت مرسل بوده و در آن تنها یک راوی به نام عمرو بن شمر وجود دارد که ضعیف می‌باشد.[۳] برخی از منابع متقدم پس از شیخ مفید و شیخ طوسی نیز این روایت را بدون استناد به این دو بزرگوار نقل کرده‌اند.[۴]

اما صرف نظر از سند، درباره محتوای این روایت باید گفت:
این روایت، به جهت محتوایی، ‌اشکال خاصی ندارد؛ زیرا پیرامون ساختن مساجد بزرگ در زمان امام زمان(عج)، روایات دیگری نیز وجود دارد.[۵]  همچنین مثال زدن به زنی که پیاده و در مسیری طولانی گندم برای آرد می‌برد، در مرحله اول، می‌توان آن‌را کنایه‌ای از برقراری امنیت کامل در آن زمان دانست که بسیاری از روایات این مطلب را تأیید می‌کند.[۶] به‌علاوه؛ در مرحله بعدی می‌توان معنای ظاهری آن‌را نیز با توجیهاتی محتمل دانست؛ زیرا استفاده از انرژی تجدیدپذیر، لزوم ترویج ورزش برای حفظ سلامتی، برتری در اختیار داشتن غذا و آرد تازه و …. از اموری هستند که می‌توانند توجیه‌گر محتوای این روایت باشند.

منبع:اسلام کوئست

[۱]. شیخ طوسی، کتاب الغیبه، محقق، تهرانی، عبادالله، ناصح، علی احمد، ص ۴۶۸- ۴۶۹، قم، دارالمعارف الإسلامیه، چاپ اول، ۱۴۱۱ق.

[۲]. شیخ مفید، الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد، ج ۲، ص ۳۸۰، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.

[۳]. نجاشی، احمد بن علی، فهرست أسماء مصنفی الشیعه(رجال نجاشی)، ص ۲۸۷، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ ششم، ۱۳۶۵ش.

[۴]. ر. ک: فتال نیشابوری، محمد بن احمد، روضه الواعظین و بصیره المتعظین، ج ۲،‌ ص ۲۶۳، قم، رضی، چاپ اول، ۱۳۷۵ش؛ اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمه فی معرفه الأئمه، محقق، رسولی محلاتی، هاشم، ج ۲، ص ۴۶۳، تبریز، نشر بنی‌هاشمی، چاپ اول، ۱۳۸۱ق؛ نیلی نجفی، بهاء الدین، منتخب الأنوار المضیئه فی ذکر القائم الحجّه(ع)، محقق، حسینی کوهکمری، عبداللطیف، ص ۱۹۱، قم، مطبعه الخیام، چاپ اول، ۱۳۶۰ش.

[۵]. برای نمونه ر.ک: شیخ طوسی، تهذیب الأحکام، محقق، موسوی خرسان، حسن، ج ۳، ص ۲۵۴، تهران، دارالکتب الإسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.

[۶]. ر. ک: ۶۱۴۶۹؛ امنیت در جامعه بعد از ظهور