جمهوری آذربایجان نه تنها کشوری اسلامی است، بلکه بسط دهنده هویت ایرانی ـ شیعی تلقی می شود؛ چه اینکه تقریبا ۷۵ درصد آذربایجانی ها شیعی هستند. در این مقاله با یک نگاه تاریخی، به نقش اسلام و شیعه می پردازیم. عناصر تشکیل دهنده هویت این جمهوری عبارتند از: مذهب شیعی، زبان ترکی، اندیشه تاریخ مشترک و مجموعه هنجارهای فرهنگی؛ همچنین مولفه های تشکیل دهنده سیاست این کشور ترکیبی از عوامل تاریخی و شیعی است؛ با این تفاوت که عنصر مذهب، نقش مشروعیت بخشی نظام سیاسی را بر عهده دارد.
در این نوشته، اسلام در پنج لایه مورد بررسی قرار گرفته است: ۱٫ روحانیت؛ ۲٫ زیارتگاه ها؛ ۳٫ رهبران مذهبی سنتی؛ ۴٫ احزاب اسلامی؛ ۵٫ روشنفکران مسلمان.
با توجه به این لایه ها، علی رغم نفوذ سلفی ها و بنیادگراها در آسیای مرکزی و قفقاز، شاهد آنیم که به دلیل شیعی بودن جمهوری آذربایجان، ایشان از نفوذ کمتری برخوردارند.