خداوند در آیه ۹ سوره انعام می فرماید: «وَ لَوْ جَعَلْناهُ مَلَکاً لَجَعَلْناهُ رَجُلاً وَ لَلَبَسْنا عَلَیْهِمْ ما یَلْبِسُونَ»؛ آنچه کافران می پوشند را نیز بر آنان مشتبه خواهیم ساخت. آیا این موضوع با حکمت خداوند سازگار است؟ زیرا در آیه فوق صحبت از معجزه است و اگر قرار باشد باز هم امری بر کافران مشتبه شود که دیگر معجزه نیست و خواسته مردم این بوده که برخی نشانه ها را عیان ببینند و اگر خداوند بخواهد باز هم بر ایشان برخی مسائل مشتبه شود که دور بوده و باطل است!

پاسخ اجمالی

خداوند در آیات ۸ و ۹ سوره انعام به بررسی و نقد یک شبهه که از طرف کافران مطرح شده و در واقع بهانه ای برای ایمان نیاوردن به پیامبر اسلام(ص) است، می پردازد. ابتدا می فرماید: «کافران می گویند: اگر واقعاً این شخص پیامبر خدا است، پس چرا فرشته ای بر او نازل نمی شود تا به صدق پیامبری او شهادت دهد و او را تایید کند؛ چرا که این کار بسیار مهم و خطیر است و یک بشری که همانند ما است نمی تواند به تنهایی بار رسالت را بر دوش بکشد».
پاسخ اول: خداوند در جواب این شبهه و بیان علت این که چرا فرشته ای به همراه پیامبر نمی فرستد، در ادامه همین آیه چنین پاسخ می دهد: اگر چنین کاری صورت بگیرد و فرشته ای برای انذار مردم نازل شود، دیگر مهلتی نخواهند داشت و با مخالفت کردن، کار به پایان می رسد و همه آنها نابود خواهند شد؛ زیرا مشاهده فرشته، برای کسانی که مشغول به عالم ماده و محصور در آن هستند، امکان ندارد مگر این که از عالم ماده به عالم غیب منتقل شوند که این مساوی با مرگ است،[۱] و  یا این که پرده غیب برداشته شود و آنها از غیب مطلع شوند و همه چیز را با چشم ببینند. در این حالت اگر کسی باز ایمان نیاورد، دگر هیچ حکمت و مصلحتی برای مهلت دادن به او وجود نخواهد داشت و شایسته عذاب شدن خواهد بود. و فرصتی برای توبه به او داده نخواهد شد.[۲]
پاسخ دوم: در آیه بعد، به دلیل دوم اشاره کرده و می فرماید: اگر هم بخواهیم فرشته ای را برای این کار مامور کنیم، لازم است که او را مانند یک مرد قرار دهیم؛ یعنی هم در ظاهر و هم در اوصاف درونی باید مانند انسان ها باشد؛ دارای غرائز، نیازها و ویژگی های یک انسان معمولی باشد تا شایستگی الگو و اسوه بودن را دارا باشد. در این صورت، باز امر برای آنها مشتبه خواهد شد؛ چرا که کسی بین این شخص و انسان های دیگر تفاوتی نخواهد دید و نمی پذیرد که این موجود یک فرشته است.[۳]
بنابر این، اگر در آیه آمده است «ما آنها را دچار اشتباه کرده و امر را بر آنان مشتبه می کنیم» بدین معنا است که تغییر دادن اوصاف فرشته به یک انسان، موجب می شود که آنها دچار اشتباه شده و تصور کنند که او یک انسان است نه یک فرشته.[۴]
به عبارتی دیگر خدا همواره راه را برای بشر باز گذاشته تا پذیرش او آزادانه و با اختیار باشد.
در ارتباط با معجزات بزرگی؛ مانند شکافته شدن دریا توسط عصای موسی و …، باز هم حکمت خدا آن است که برای مختار بودن بشر، به شیوه ای عمل کند که باز هم برخی بتوانند شبهه هایی را وارد سازند؛ از این رو می فرماید، حتی اگر فرشته ای را هم نازل سازیم، باز هم – مانند دیگر معجزات – این امکان را در اختیارتان قرار خواهیم داد که شبهه وارد کنید.

 منبع:اسلام کوئست

پی نوشت:

[۱]. طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‏۷، ص ۱۹، قم، دفتر انتشارات اسلامى‏، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق.

[۲]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ۵، ص ۱۶۰، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ اول، ۱۳۷۴ش؛ ملاحویش آل غازى، عبدالقادر، بیان المعانى،‏ ج ‏۴، ص ۴۵۵، دمشق، مطبعه الترقى، چاپ اول، ۱۳۸۲ق‏.

[۳]. تفسیر نمونه، ج ۵، ص ۱۶۱ – ۱۶۲٫

[۴]. رازى، محمد بن عمر، تفسیر مفاتیح الغیب، ج ‏۱۲، ص ۴۷۸، بیروت، دار احیاء التراث العربى‏، چاپ سوم، ۱۴۲۰ق.