در داستان حضرت موسی و هارون(ع)؛ چرا در مورد تعیین وزیر، موسی برای خدا تعیین تکلیف می کند که حتماً هارون وزیر من باشد؟! در صورتی که بهتر بود می گفت: خدایا برای من وزیر قرار ده؟ یعنی نعوذ بالله خدا نمی دانست چه کسی برای وزارت موسی بهتر است؟ مثل اشتباه یوسف(ع) در وقتی که با مکر زنان روبرو شد، از خدا زندان را خواست؟

پاسخ اجمالی

الف. آن گونه که از آیات ۲۵ تا ۳۴ سوره طه استفاده می شود، حضرت موسی(ع) در راستای رسالتش درخواست های متعددی از پروردگار نمود که از آن جمله درخواست معاونت و وزارت حضرت هارون(ع) بود.
این موضوع آن گاه شروع می شود که خداوند متعال بعد از مقام نبوتی که به موسی(ع) داد، وی را در مأموریت خطیری برای رساندن پیام توحید به سوی فرعون مأمور می کند: «اینک به سوى فرعون برو، که او طغیان و سرکشی کرده است»؛[۱] تا این جا حضرت موسى(ع) به مقام نبوّت رسیده و معجزات قابل ملاحظه اى ارائه داده است، اما از این به بعد فرمان رسالت به نام او صادر می شود، رسالتى بسیار عظیم و سنگین؛ رسالتى که از ابلاغ فرمان الهى به زورمندترین و خطرناک ترین مردم محیط آغاز می شود.[۲]
این جا است که موسای کلیم برای این مأموریت از خداوند چیزهایی را می خواهد که در واقع همان نقشه و برنامه کار او است. از ظاهر آیات برمی آید که آنچه درخواست کرده، وسائلى بود که در امر رسالتش بدان محتاج بوده، نه در امر نبوّت؛ چراکه رساندن رسالت خدا به فرعون و درباریانش و نجات دادن بنى اسرائیل، و اداره امور آنان، آن وسائل را لازم داشته، نه مسئله نبوت. مؤید این احتمال این است که این درخواست ها را بعد از تمامیت نبوتش؛ یعنى دنبال آیات سه گانه سابق نیاورد، بلکه بعد از فرمان رسالتش، یعنى آیه: «اذْهَبْ إِلى‏ فِرْعَوْنَ إِنَّهُ طَغى» آورد.[۳]
یکی از درخواست های موسى(ع) این بود: «وَ اجْعَلْ لِی وَزِیراً مِنْ أَهْلِی»؛ یار و یاورى براى من قرار ده که از خاندان خودم باشد، و مرا در رابطه با این مأموریتى که به من عطا فرموده اى کمک نماید. اگر درخواست وزیر کرد، بدین جهت بود که مسئولیت رسالت، کاری است وسیع و گسترده، و او به تنهایى نمی تواند به تمام جوانب آن برسد، ناگزیر وزیرى می خواهد که در امر رسالت کمک و یاور او باشد، و بعضى از جوانب آن  را اداره کند، تا بار او سبک شود، این است معناى آیات بعدى که به منزله تفسیر این آیه است: «اشْدُدْ بِهِ أَزْرِی وَ أَشْرِکْهُ فِی أَمْرِی»؛[۴] با او پشتم را محکم کن، و او را در کارم شریک ساز.[۵]
دعای موسی این نبود که اول «وزیری بخواهد» و بعد تعیین تکلیف کند که «آن وزیر هارون باشد»، بلکه از ابتدا مراد یکپارچه اش در دعا این بود که «هارون وزیر او شود». این به معنای تعیین تکلیف نیست، شبیه به درخواست حضرت ابراهیم است که از خدا خواسته بود امامت را در ذریه اش نیز قرار دهد.
خداوند از آن جناب حکایت فرمود: «وَ مِنْ ذُرِّیَّتِی»؛^[۶] پروردگارا! امامت را در ذریه ام نیز قرار بده.
این نوع درخواست ها در راستای سخن خداوند متعال است که فرمود: «وَ قالَ رَبُّکُمُ ادْعُونی‏ أَسْتَجِبْ لَکُمْ»؛^[۷] مرا بخوانید تا [دعاى] شما را بپذیرم. و این امری پسندیده و ممدوح است؛ لذا این درخواست ها مورد اعتراض خداوند قرار نمی گیرد.
ب . امّا درباره انتخاب زندان توسط حضرت یوسف(ع) باید گفت:
خداوند می فرماید: «و هر دو به سوى در، دویدند [در حالى که همسر عزیز، یوسف را تعقیب می کرد] و پیراهن او را از پشت [کشید و] پاره کرد. و در این هنگام، آقاى آن زن را دم در یافتند! آن زن گفت: کیفر کسى که بخواهد نسبت به اهل تو خیانت کند، جز زندان و یا عذاب دردناک، چه خواهد بود؟!».[۸]
می بینیم حضرت یوسف(ع) بین چند راه مانده بود:
الف. تسلیم خواسته های نامشروع زلیخا.
ب. زندان.
ج. عذاب دردناک که این عذاب می توانست مرگ هم باشد.
در این میان یوسف پیامبر، آسان ترین آن؛ یعنی زندان را پسندید.
البته گرچه همسر عزیز مصر، یوسف را بین این راه ها مخیّر نمود، امّا یوسف می دانست که خدای او تواناتر از زلیخا است؛ لذا می توانست با دعای مطلوب تری از خداوند بخواهد او را از هر سه راه برهاند چنانچه در برخی روایات نیز بدان اشاره شده است:
امام رضا(ع) فرمود: «… آن گاه یوسف در زندان به خداى تعالى شکایت برد و گفت: پروردگارا! به چه سبب مستحقّ زندان شدم؟ خداوند به او وحى فرمود: تو خود زندان را برگزیدى، آن زمان که به درگاهم عرضه داشتى، پروردگارا! زندان نزد من محبوب تر است، از آنچه‏ این زنان مرا به سوى آن دعوت می کنند چرا نگفتی: سلامتی و رهایی برایم دوست داشتنی تر است از آنچه مرا بدان می خوانند؟»‏.[۹]

 منبع:اسلام کوئست

پی نوشت:

[۱]. طه، ۲۴: «اذْهَبْ إِلى‏ فِرْعَوْنَ إِنَّهُ طَغى‏».

[۲]. ر. ک: مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ‏۱۳، ص ۱۸۵، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۷۴ش.

[۳]. طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‏۱۴، ص ۱۴۵، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۷ق.

[۴]. طه، ۳۱، ۳۲٫

[۵]. برگرفته از: «خواسته های حضرت موسی(ع) در امر رسالت»، سؤال ۳۳۱۰۴.

[۶]. بقره، ۱۲۴٫

[۷]. غافر، ۶۰٫

[۸]. یوسف، ۲۵٫

[۹]. قمی، على بن ابراهیم، تفسیر القمی، ج ‏۱، ص ۳۵۴، قم، دار الکتاب، چاپ چهارم، ۱۳۶۷ش.