قرآن می فرماید: «خداوند فقط از پرهیزکاران می پذیرد» – اگر این گونه است، کسی که تازه شروع به جهاد با نفس کرده باشد و تا رسیدن به تقوا مدت زمانی طول می کشد – در این فاصله حکم اعمال خیر چگونه است؟ آیا مقبول درگاه حق تعالی واقع می شود یا خیر؟

پاسخ اجمالی

در داستان فرزندان حضرت آدم(ع) از میان قربانی آن دو، تنها قربانى هابیل مورد قبول پروردگار قرار گرفت و قربانى قابیل پذیرفته نشد –
قرآن در جریان نقل این داستان می فرماید: «إِنَّما یَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقین»؛[۱] خدا تنها از پرهیزکاران مى ‏پذیرد!
در ارتباط با پذیرش اعمال از پرهیزکاران باید گفت؛ از آموزه های دینی استفاده می شود که تقوا امری نسبی بوده و دارای درجات و مراتب است – در روایات نیز به نسبی بودن تقوا تصریح شده است – از امام صادق (ع) نقل شده، تقوا بر سه گونه است:
۱ – تقوا به سبب و در راه خداوند متعال: و آن ترک کردن امور حلال است، تا چه رسد به امورى که مشتبه به غیر حلال باشد –
۲ – تقواى از خوف خدا: و آن ترک امور مشتبه به حرام است، تا  چه رسد به آنچه حرام باشد –
۳ – تقواى از خوف عذاب پروردگار: و آن ترک محرمات است –
صورت اول؛ تقواى خاص الخاص است، و مخصوص به خواص مؤمنان و بندگان برگزیده پروردگار متعال و اولیای الهی است –
صورت دوم؛ تقواى خاص است که اختصاص به افرادى دارد که در راه سلوک و در طریق تکمیل ایمان و در مقام ریاضت و مجاهدت هستند –
صورت سوم؛ تقواى عام است که همه طبقاتی که در راه و اسلام هستند را شامل مى ‏شود –
تقوا و حالت خوددارى از خلاف و عصیان از لحاظ به دست آوردن صفای باطن و طهارت نفس، مانند آب صافی است که در نهرى جارى مى  ‏شود، و درختان گوناگون به شکل ها و جنس ها و رنگ هاى مختلف که در اطراف آن نهر هستند، از آن آب استفاده کرده، و هر درختى به اختلاف استعداد و نیازمندى، و به تناسب خصوصیات طعم و مزه و لطافت و رنگ خود از آن تغذیه مى ‏کنند، سپس مردم از آن درخت ها به انواع مختلف استفاده کرده، و از چوب و برگ و میوه هاى آنها به اقتضاى طبایع و خصوصیات آنها بهره مند می شوند –[۲]
بنابراین تقوا از امور نسبی است و هرکس به اندازه ای که از گناهان، محرمات، رذایل اخلاقی و مکروهات فاصله بگیرد، به همان اندازه به خدا نزدیک تر خواهد شد و بهره ای از تقوا دارد؛ از این رو است که قرآن کریم می فرماید « إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاکُمْ» –[۳] تعبیر به «أتقی» در آیه شریفه خود شاهد بر این مدعا است –
لذا این که خداوند فقط کار افراد با تقوا را مى ‏پذیرد، نباید سبب دل سردى و ناامیدی افراد عادى یا گناه کار ‏شود؛ چرا که:
اولاً – تقوا درجات مختلف دارد و اکثر افراد عادى و حتی گناه کار هم مرحله ‏اى از تقوا را دارند، و گرنه هیچ کار خیرى انجام نمى  دادند و از هیچ گناهى دست برنمى ‏داشتند –
ثانیاً – پذیرش عمل نیز درجاتى دارد – مانند قبول حسن(نیکو و شایسته): «فَتَقَبَّلَها رَبُّها بِقَبُولٍ حَسَن»؛[۴] خداوند، او [مریم‏] را به طرز نیکویى پذیرفت – و قبول احسن(بهترین وجه): امام صادق(ع)در دعای وداع ماه مبارک رمضان می فرماید: «اللَّهُمَّ فَتَقَبَّلْهُ مِنَّا بِأَحْسَنِ قَبُولِکَ»؛[۵] خدایا از ما به بهترین وجه قبول فرما –
بنابراین، هرکس به مقدار تقوایى که دارد کارش قبول مى ‏شود – به همین دلیل پاداش  هاى قرآن نسبت به افراد و کارها و شرایط، متفاوت است –
فردی که تازه شروع به جهاد و مبارزه با هوای نفس کرده، تا حدودی از تقوا برخوردار بوده و بدین ترتیب اعمال او مورد پذیرش حق قرار خواهد گرفت – بر همین اساس است که پروردگار می فرماید: «فَاتَّقُوا اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُم»؛[۶] پس تا مى‏ توانید تقواى الهى پیشه کنید –

 

 

منبع:اسلام کوئست

پی نوشت:

[۱] – مائده، ۲۷ –

[۲] – منسوب به امام ششم جعفربن محمد ع، مصباح الشریعه، ص ۳۸ بیروت، اعلمى‏، چاپ اول، ۱۴۰۰ق –

[۳] – حجرات، ۱۳ –

[۴] – آل عمران، ۳۷ –

[۵] – کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج ۷، ص ۶۴۴ تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق –

[۶] – تغابن، ۱۶ –