حمراء الاسد منطقهای در نزدیکی مدینه است که رسول خدا صلیاللهعلیهوآله آن را برای انتقام جویی از کفار انتخاب کرد. در منابع تاریخی آمده است: پیامبر خدا صلیاللهعلیهوآله بلافاصله بعد از احد تصمیم میگیرد که به انتقام قریش بشتابد. ایشان، تنها مجروحین باقی مانده از احد را برای این منظور انتخاب میکنند. و باقی اصحاب که جملگی از فراریهای احد بودند را رها میکنند. کیفیت این نبرد یکی از وقایع شنیدنی است که علامه سید جعفر مرتضی عاملی آن را در کتاب الصحیح من سیره الامام علی علیهالسلام بدان پرداختهاند. متن پیش رو شمهای از آن تحقیق ارزشمند است. تهیه و تنظیم: مرتضی میرکو.
به محض اینکه پیامبر صلیاللهعلیهوآله از احد به مدینه بازگشت، خدای متعال به ایشان وحی کرد تا با کسانی که در این جنگ مجروح شدهاند از مدینه خارج شده و حساب کار قریش را بر کف دستانشان بگذارند.[۱]
رسول خدا صلیاللهعلیهوآله پیام خدا را به مردم ابلاغ کرد. و به همراه آن افراد که تعدادشان شصت یا هفتاد نفر بود، از مدینه خارج شد و در مکانی به نام حمراءالاسد[۲]، سکنی گزید.[۳]
شخصی به نام معبد خزاعی که از مشرکین بود، از کنار مسلمین عبور کرد. وقتی او به ابوسفیان و یارانش رسید، بدو گفت:« ابوسفیان! محمد صلیاللهعلیهوآله با افرادی که من تا به حال نظیرشان را ندیده بودم، در پی شماست. آنها همان کسانیند که از احد باقی ماندهاند و جلودارشان علی علیهالسلام است. »[۴]
این گزارش وحشت آنان را بیش از پیش کرد. بنابرین آنان راه مکه را در پیش گرفتند.
در این میان برخی گویند:« بنا بر متن و سیاق روایات، معبد به قریش گزارش داد: پیامبر صلیاللهعلیهوآله با سپاه عظیمی به سوی آنان آمده است. او گفت: حتی کسانی هم که پیامبر صلیاللهعلیهوآله را ترک کردند نیز به ایشان پیوستند. بنابرین اگر قریش میفهمید که پیامبر صلیاللهعلیهوآله تنها با مجروحین به سمتشان آمده است، به سویشان حمله میکرد و از دستشان خلاص میگردید.»
اما ما میگوییم: اگر قریش لشکر رسول خدا صلیاللهعلیهوآله را میدید، میفهمید که پیامبر صلیاللهعلیهوآله در پی چه چیزی است. آنها درمیافتند که پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله میخواهد با تمام قوا به وسیله همان مجروحین انتقام بگیرد. آنها میدانستند خشم کسانی که با قریش جنگیدهاند، دو چندان شده است. پس در هر صورت از آنها میترسیدند. به خصوص که یکی از آنان وحشت عجیبی را بر دل قریش افکنده بود. پس چه طور قریش با دیدن آن اجتماع جرأت مبارزه را پیدا میکرد؟
در ضمن فراموش نکنیم که حضور فراریها در جنگ احد مشکل زا شد. چه بسا که اصلاً فرار آنها موجب شد تا باقی افراد نیز همراهشان بگریزند. بنابرین سپاه اسلام در حمراء الاسد با چنین معزلی روبرو نشد. پس قطعاً آرایش نظامی آنها نیز از هم پاشیده نمیشد، و شدت حملات نیز شدیدتر و سخت تر میشد.
چه بسا که رسول خدا صلیاللهعلیهوآله اصلاً میخواست حجم وحشت کفار را به اصحاب خود نشان بدهد تا ترس مسلمین را از بین ببرد.
منبع: الصحیح من سیره الامام علی علیهالسلام، ج۳ ، ص ۲۷۹ تا ۲۹۰
[۱]. جنگ احد تلفات زیادی را بر جای گذاشت. اما بنا بر نقل امیرالمؤمنین، پیامبر صلیاللهعلیهوآله در این جنگ صحیح و سالم ماند و هیچ آسیبی را متحمل نشد.
[۲]. حمراء الاسد منطقهای است که در فاصله هشتاد مایلی مدینه قرار دارد.
[۳]. تفسیر القمی ج۱ ص۱۲۵ ؛ بحار الأنوار ج۲۰ ص۱۱۰ و ۱۱۱ و ۶۴ / ج۹۰ ص۲۴ عن تفسیر النعمانی ؛ أعیان الشیعه ج۱ ص۹۳ ؛ مستدرک سفینه البحار ج۲ ص۴۱۴ / ج۷ ص۵۷۳ ؛ مجمع البیان ج۲ ص۴۴۷ ؛ الصافی ج۱ ص۴۰۰ ؛ نور الثقلین ج۱ ص۴۱۰ ؛ کنز الدقائق ج۲ ص۲۸۳٫
[۴]. بحار الأنوار ج۲۰ ص۴۰ و ۹۹ ؛ إعلام الورى ج۱ ص۱۸۳ و ۱۸۴ ؛ شرح الأخبار ج۱ ص۲۸۳ ؛ فتح الباری ج۷ ص۲۸۷ / ج۸ ص۱۷۲ ؛ الإستیعاب (ط دار الجیل) ج۳ ص۱۴۲۸ ؛ مجمع البیان ج۲ ص۴۴۷ ؛ جامع البیان ج۴ ص۲۳۸ ؛ تفسیر الثعلبی ج۳ ص۲۰۸ ؛ المحرر الوجیز ج۱ ص۵۲۳ ؛ البحر المحیط ج۳ ص۸۳ ؛ تفسیر القرآن العظیم ج۱ ص۴۳۹ ؛ العجاب فی بیان الأسباب ج۲ ص۷۹۲ ؛ تفسیر الثعالبی ج۲ ص۱۲۱ ؛ تفسیر الآلوسی ج۴ ص۱۲۵ ؛ تاریخ خلیفه بن خیاط ص۴۲ ؛ الثقات لابن حبان ج۱ ص۲۳۵ ؛ أسد الغابه ج۴ ص۳۹۰ ؛ تاریخ الأمم والملوک ج۲ ص۲۱۲ ؛ الکامل فی التاریخ ج۲ ص۱۶۴ ؛ البدایه والنهایه (ط دار إحیاء التراث العربی) ج۴ ص۵۷ ؛ السیره النبویه لابن هشام (ط مکتبه محمد علی صبیح) ج۳ ص۶۱۶ ؛ السیره النبویه لابن کثیر ج۳ ص۹۹ ؛ السیره الحلبیه (ط دار المعرفه) ج۲ ص۵۵۳٫
پاسخ دهید