آیا حضرت خدیجه(س) بیوه بوده است؟
ابن هشام مىنویسد: «خدیجه قبل از آن همسر ابى هاله بن مالک بوده است و از او هند بن ابى هاله و زینب را به دنیا آورده بود. قبل از ابى هاله هم همسر عتیّق عابد مخزومى بوده که برایش عبد الله و دخترى که به ازدواج صیفىّ بن ابى رفاعه درآمد، به دنیا آورد.»( ابن هشام، ج ۴، ص ۲۹۳.)
اما طبرى از کلبى به نقل از پدرش نقل مىکند که گفت: قبل از آن همسر عتیّق بن عابد مخزومى بوده است و براى وى دخترش را به دنیا آورد. پس از مدتى عتیّق وفات کرد و خدیجه به همسرى ابو هاله بن ذراره بن نبّاش درآمد … پس از مدتى ابو هاله هم وفات کرد و پس از آن به همسرى رسول الله درآمد در حالى که هند فرزند ابى هاله هم با او بود. (تاریخ طبرى، ج ۳، ص ۱۶۱ و اعلام الورى، ج ۱، ص ۲۷۴٫)
دولابى در الذریه الطاهره اخبار سه گانهاى را از زهرى و محمد بن اسحاق و قتاده بن دعامه و خبر چهارم را از لیث بن سعد نقل کرده و در آنجا برعکس حدیثهاى قبلى، شوهر اوّل را ابو هاله و سپس عتیّق ذکر کرده است، (الذریه الطاهره،ص ۴۵- ۴۷) که این مردود است.خبر قتاده را إربلى هم در کتابش آورده است.(کشف الغمه،ج۲،ص۱۳۸-۱۳۹)
ابن شهر آشوب در کتاب مناقب خود در مورد ترتیب ازدواج نبى اکرم صلّى اللّه علیه و اله مىگوید: ابتدا در مکه با خدیجه دختر خویلد ازدواج کرد و گفتهاند که وى همسر عتیّق بن عائد مخزومى بوده است و پس از او با ابى هاله زاره بن نبّاش اسدى ازدواج کرده است. (مناقب آل ابى طالب، ج ۱، ص ۱۵۹)
احمد بلاذرى و ابو القاسم کوفى در کتابهایشان و سید مرتضى در الشافى و ابو جعفر در تلخیص الشافى نقل کردهاند که نبىّ اکرم صلّى اللّه علیه و اله در حالى با وى ازدواج کرد که باکره بود و همین نظر را کتابهاى الانوار و البدع مورد تأکید قرار مىدهد؛ در آنجا که مىگوید: رقیه و زینب دختران هاله، خواهر خدیجه بودهاند! (مناقب، ج ۱، ص ۱۵۹)
ظاهرا مقصود وى از کتاب الانوار کتاب الانوار و مفتاح الاسرار و الافکار ابو الحسن بکرى مىباشد که سابقا در مورد آن سخنى گذشت. این کتاب خطىّ است و مرحوم مجلسى رحمه اللّه قصه ازدواج را به طور مفصل از آن در بحار الانوار، ج ۱۶، ص ۲۰- ۷۷ نقل کرده و سپس گفته است: «این حکایت را بدین خاطر نقل کردم که مشتمل بر بعضى از معجزات و امور خارق العاده مىباشد (!) و به تمام آن اعتماد نداریم، زیرا سند قابل قبولى ندارد، اگرچه مولّف آن از افاضل و علماى برجسته مىباشد.»
مرحوم مجلسى اینگونه او را توصیف مىکند، زیرا که او را با بکرىّ دیگرى که از مشایخ شیخ شهید بوده اشتباه گرفته است. چنانکه قبل از این چنین اشتباهى کرده بود و مرحوم ربانى شیرازى در تعلیقه خویش یادآورى کرده بود که ابن بکرى، از مشایخ شیخ شهید نیست، بلکه متقدم بر او و ابن تیمیه، متوفاى ۷۲۸ ه مىباشد و او معروف به کذب است و همین او بوده که نقل کرده است: خدیجه قبل از رسول اللّه با دو نفر ازدواج کرده بود که یکى از آنها عمرو کندى (!) و دیگرى عتیّق بن عائذ بودهاند (بحار الانوار، ج ۱۶، ص ۲۲). و کتاب البدع مربوط به ابو القاسم کوفى است که ذکرش گذشت و نام کامل کتاب الاسثغاثه فى بداع الثلاثه مىباشد و در آن گفته است: اجماع خاص و عام علما و محدثان بر این منعقد شده است که هیچ کدام از اشراف و بزرگان قریش باقى نماند، مگر این که از خدیجه خواستگارى کرد و او همه آنها را ردّ کرد. در این صورت چگونه ممکن است که خدیجه درخواستهاى بزرگان قریش را کنار گذاشته باشد و با یک أعرابى از بنى تمیم ازدواج کرده باشد؟! آیا این ادعا در نظر اهل فهم و دقت از روشنترین محالات و افتضاحترین اقوال نیست؟! (ص ۷۰)
منبع:پرسمان
پاسخ دهید