اگرچه این واژه محصول قرن شانزدهم است، اما خاستگاه زمانی اندیشه آرمان شهری و مدینه فاضله پنج قرن قبل از میلاد است. افلاطون، متفکر یونانی، در کتاب جمهور خود، اولین کسی است که این چنین جامعه ایده آلی را به تصویر کشیده است. آنچه در اثر افلاطون بیش از همه جلوه می کند، مساله عدل و عدالت محوری جامعه خیالی اوست که در راس آن، پادشاه – فیلسوف قرار دارد و تقریبا در تمامی ده بخش کتاب به چشم می خورد. پس از افلاطون، اندیشمندان ملل مختلف به گونه ای گرایش به شهر آرمانی را در آثار و نوشته های خود نشان دادند و توصیفات متعددی از ویژگی های آن بیان کردند. در میان فلاسفه ایرانی، فارابی در کتاب آرای اهل مدینه فاضله، شهر خیالی روحانی خود را با تاکید بر اصول فلسفی مطرح کرد و پس از او، حکیم اشراقی، شیخ شهاب الدین سهروردی – که دید فلسفی او همسو با تفکر فلسفی اشراقی افلاطون بود – با خلق اصطلاح «ناکجا آباد»، تصویری از دنیای مطلوب خود به دست داد.

تفاوت آشکاری که در مدینه های فاضله و آرمان شهرهای فلاسفه مختلف وجود دارد جنبه زمینی یا روحانی آنهاست. یوتوپیای مور، با آن که صبغه ای دینی دارد، اما اصول جامعه کمونیستی بر آن حاکم است. مدینه فاضله فارابی با اتکا احکام شریعت بیشتر رنگ فلسفی دارد و کلی گویی در آن اصلی اساسی است و ….

با جستجو در آثار و کلمات ائمه هدی و معصومان (ع) در می یابیم که نوعی خاص از آرما ن شهر ملموس و دینی، متکی بر آموزه های قرآنی و اسلامی در اندیشه آنان وجود دارد که همه چیز در آن کاملا روشن و زلال و بدون هیچ گونه ابهامی مشخص شده است و کاملا رنگ الهی و فرابشری دارد. به تعبیری دیگر، جامعه آرمانی اسلامی از پیوند ملک و ملکوت شکل می گیرد و خدایی سمیع، بصیر و علیم و در عین حال، رووف، رحیم و مجیب در راس آن است. این جامعه در سخنان همه معصومان دین، از جمله در ادعیه، خطب و کلمات حضرت صدیقه کبرا (س) به روشنی ترسیم شده است. در این جستار، برآنیم که این جامعه آرمانی را، به وضوح و روشنی و با ذکر تمام جزئیات و ویژگی های آن، با استناد به سخنان این بانوی بزرگ معرفی نماییم.

 

دانلود متن کامل مقاله، در قالب پی دی اف

 منبع: سخن تاریخ