شام از همان سالهاى نخست پس از هجرت، خصوصاً با وعدههاى فتحى که پیامبرصلى الله علیه وآله به مسلمانان داده بود، اهمیت خاصى داشت. ویژگىهاى طبیعى و فرهنگى منطقه و قرار داشتن در همسایگى امپراطورى روم شرقى باعث شده بود که این سرزمین، همواره توجه حکومتهاى مختلف را به خویش معطوف کند. این امر پس از تجزیه قلمرو خلافت اسلامى، سبب درگیرى مداوم حکومتهاى محلى و منطقهاى شد. از سوى دیگر، مرزهاى این منطقه همواره شاهد جنگهاى مسلمین بر ضد روم و بالعکس (تهاجم بیزانس به قلمرو اسلامى) بود، جعل نام ثغور و پس از آن، عواصم در ادبیات سیاسى مسلمانان از قرنهاى اولیه هجرى و تکرار آن در منابع، حاکى از اهمیت بالاى این مناطق است.
آنچه در وقوع و شکلگیرى بسیارى از تحولات منطقهاى و جریانهاى فکرى و اجتماعى نقش جدى داشته، ویژگىهاى فرهنگى و اجتماعى ثغور و عواصم بود، این مناطق به لحاظ بافت قومى و فرهنگى، هویت واحدى نداشتند، بلکه به نوعى «سیالیت» در هویت فرهنگى مبتلا بودند و این میراث براى ساکنان این دیار تا قرون متمادى باقى ماند؛ به طورى که آنها همواره وارث افکار، فرهنگ و تمدن اقوامى از شرق و غرب عالم اسلامى بودند و با ترکیب آن ممیّزهها، هویت جدیدى براى خود ساخته بودند.
اهل بیت > جستارهایی در تاریخ اسلام > ثغور شامى و عواصم (تحولات تاریخى، فرهنگى و اجتماعى از فتوحات تا پایان قرن سوم هجرى)
ثغور شامى و عواصم (تحولات تاریخى، فرهنگى و اجتماعى از فتوحات تا پایان قرن سوم هجرى)
مقاله ای از عباس برومند اعلم
پاسخ دهید