آیا ناباوران بخشیده خواهند شد یا مجازات خواهند شد؟ سوره ۲۳ آیه ۱۱۷ و سوره ۹۸ آیه ۶ می گوید: ناباوران رستگار نمی شوند و بدترین مخلوقاتند! همچنین سوره ۹ آیه ۲۹ از معتقدان به الله می خواهد با کسانی که به الله، حقانیت دین الله و روز قیامت ایمان نمی آورند بجنگند. اما سوره ۴۵ آیه ۱۴ سخن کاملاً متفاوتی می زند. همچنین به سوره ۱۶ آیه ۱۲۸ مراجعه کنید. سوره ۹ آیه ۲۹ با کسانی از اهل کتاب که به الله و روز قیامت ایمان نمی آورند و چیزهایی که الله و پیامبرش حرام کرده اند بر خود حرام نمی کنند و دین حق را نمی پذیرند جنگ کنید، تا به دست خود و در عین ذلت جزیه بدهند. سوره ۴۵ آیه ۱۴: به کسانی که ایمان آورده اند، بگو: از خطای کسانی که به روزهای الله باور ندارند در گذرید، تا خود، آن مردم را به جزای اعمالی که مرتکب شده اند پاداش دهد. اسلام گرایان ممکن است جواب دهند که سوره ۹ آیه ۲۹ در هنگام جنگ آمده است و سوره ۴۵ آیه ۱۴ در پایان جنگ. واقعیت این است که قرآن مشخص نمی کند که چه آیه هایی مربوط به زمان جنگ هستند و چه آیه هایی مربوط به دوران پس از جنگ. یا این که کدام حکم قرآن برای گذشته است، یا برای حال است یا برای آینده. متأسفانه الله همه چیز را در دست انسان ها قرار داده و دست اسلام گرایان را برای انتخاب باز گذاشته است. اسلام گرایان ادعا می کنند که قرآن برای مشکلات گذشته و حال و آینده بهترین راه حل ها را ارائه می دهد و به نظر می رسد که این ادعای آنها بیشتر احساسی و از روی تعصّب است تا حقیقی.

پاسخ اجمالی

پرسش به طور جداگانه در دو بخش مورد بحث و بررسی قرار می گیرد.
الف. بخشش یا عقوبت کافران
آیات بسیاری در قرآن وجود دارد که این مطلب در آن مورد تأکید قرار گرفته شده که کافران و مشرکان به جهت تمام شدن حجت و برهان از ناحیه خداوند و لجاجت و کفر آنان مورد بازخواست قرار خواهند گرفت و هیچ گاه خدا آنان را تا زمانی که از راه باطل خود دست نکشند نخواهد بخشید و موجبات رستگاری آنان فراهم نخواهد شد که برخی از این آیات در پرسش بدان اشاره شده است.
ب. برخورد مسلمانان با مشرکان و کافران
اما با این وجود باید دانست؛ در برخورد مسلمانان با مشرکان و کافران نیز نرم خویى و خوش اخلاقی پسندیده است. ولى تا زمانى که ملایمت در آنان اثرى سازنده داشته و در هدایت و نجات آنان مؤثّر باشد و نرمى گفتار و رفتار ما سبب شود از عقیده باطل یا عمل ناپسند خود دست بردارند و اصلاح شوند. و یا اگر این نتیجه حاصل نمی شود، دست کم موجب تقویت و جرأت یافتن آنان بر مخالفت با دین و آزار و اذیّت مسلمانان نگردد، و زشتى انحرافشان را کم رنگ نسازد و گناه و لغزش آنان کوچک شمرده نشود. خداوند، هنگام اعزام حضرت موسى(ع)‏ و برادرش هارون به سوى فرعون به آنان دستور می دهد: «إِذْهَبا إِلى‏ فِرْعَوْنَ إِنَّهُ طَغى‏، فَقوُلا لَهُ قَوْلًا لَیِّناً لَعَلَّهُ یَتَذَکَّرُ أَوْ یَخْشى‏»؛[۱]به سوى فرعون بروید که طغیان کرده است! اما به نرمى با او سخن بگویید شاید متذکّر شود، یا (از خدا) بترسد!
این که در پرسش، توصیه خداوند به بخشودن کافران دلیل بر بخشش خداوند گرفته شده است،[۲] صحیح نیست؛ چرا که در پایان همین آیه خداوند می فرماید: «لِیَجْزِىَ قَوْمَا بِمَا کاَنُواْ یَکْسِبُونَ»؛[۳] تا خداوند هر قومى را به اعمالى که انجام می دادند جزا دهد. این آیه شریفه نشانگر بخشش آنان از جانب خدا نیست، تا با آیات دیگر هماهنگی نداشته باشد، بلکه به مؤمنان سفارش می کند تا – در برخی موارد خاص – از رفتار بد کفّار چشم پوشی کنند تا خود خدا به حساب اعمالشان برسد.
علامه طباطبایی در این باره می نویسد: «این که خداوند از مؤمنان خواسته است که متعرّض کفّاری که اعتقادی به قیامت ندارند نشوند، علتش آن است که خداوند به حال آنان رسیدگی خواهد کرد و جزای اعمال آنان را خواهد داد».[۴]
گفتنی است؛ دستور کلی اسلام در مورد برخورد با کفّار آن است که تا آنان رفتار ناپسندی نداشتند، مسلمانان حق ندارند رفتار ناپسندی با آنها داشته باشند و حتی اگر با مسلمانان بدرفتاری کردند، تا حد امکان باید آنان را ببخشند مگر آن که چاره ای جز دفاع و جنگ نباشد.[۵]

منبع:اسلام کوئست

پی نوشت:

[۱]. طه، ۴۳ – ۴۴٫

[۲]. مقصود این آیه شریفه است: «قُلْ لِلَّذینَ آمَنُوا یَغْفِرُوا لِلَّذینَ لا یَرْجُونَ أَیَّامَ اللَّه…»؛ به مؤمنان بگو: «کسانى را که امید به ایّام اللَّه [روز رستاخیز] ندارند مورد عفو قرار دهند. جاثیه، ۱۴٫

[۳]. جاثیه، ۱۴٫

[۴]. طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۱۸، ص ۱۶۳، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق.

[۵]. ر.ک: «رفتار مسلمانان با غیر مسلمانان»، سؤال ۱۶۴۴؛ «تبلیغ دین اسلام با جنگ و حمله به دیگر کشورها»، سؤال ۶۸۹۳.