تفسیر آیه ۱۱سوره حاقه چیست و اشاره به چه کسانی دارد؟

پاسخ اجمالی

در این آیه شریفه می خوانیم: «إِنَّا لَمَّا طَغَى الْماءُ حَمَلْناکُمْ فِی الْجارِیَه»؛[۱] «و هنگامى که آب طغیان کرد، ما شما را سوار بر کشتى کردیم».
این آیه اشاره ای است به طوفان نوح و سرنوشت و مجازات دردناک آنانی که نوح را تکذیب کردند و نیز نجات مؤمنان، و کلمه «جاریه» در آیه نیز به معناى کشتى است.[۲]
در ماجرای نوح پیامبر(ع) می دانیم که زمین را آب فرا گرفت و تمام مردم هلاک شدند جز گروهى که همراه نوح سوار بر کشتى شدند.[۳]
اما این که چرا در آیه، امت پیامبر(ص) مخاطب قرار گرفته و گفته شده «حَمَلْناکُمْ» یعنی (شما را حمل کردیم)؟!
در پاسخ باید گفت؛ اگرچه آنانی که نجات یافتند، اسلاف و نیاکان ما بودند، اما اگر آنها نجات نیافته بودند، ما نیز امروز وجود نداشتیم.[۴] البته بعضى گفته اند آیه محذوفى دارد و در تقدیر «حملنا آبائکم» می باشد[۵] که به نظر نمی رسد لزومی به تقدیر گرفتن باشد و آنچه در ابتدا گفتیم، توجیه مناسبی است، علاوه بر آن که می توان تفسیر موسعی از آیه داشت؛ بدین معنا که ما کشتی را آفریدیم تا هر زمانی که آب طغیان کرد، بتوانید با استفاده از آن، خود را نجات دهید.
به هر حال، قرآن در این آیه شریفه؛ بزرگ ترین جزاى الهى را که تاریخ بشریت شاهد آن بود، به یاد ما می آورد، و آن طوفانى است که در آن چشمه هاى زمین منفجر و درهاى آسمان براى فرو ریختن آب گشوده شد، و تمام خشکى ها را فرا گرفت، ولى همین داستان ما را متوجه به لطف خدا نسبت به تمام بشریت می سازد که با حمل کردن گروهى از آنان در یک کشتى از برافتادن زندگى انسان ها بر روى کره زمین جلوگیرى کرد، و این آیه ما را به اندیشیدن در آن برمی انگیزد و به این نتیجه می رسیم که جزا امرى برخاسته از تصادف نیست، بلکه تحت هیمنه و تسلّط خداى حکیم و تدبیر او است.[۶]
در همین راستا؛ باید گفت مخاطب این آیه شریفه در معنای ظاهری آن، تمام مردم هستند و کشتی هم همان کشتی شناخته شده نزد مردم است و بر اساس آنچه گفته شد، این آیه یادآور کشتی نوح(ع) است، اما تفسیر دیگری نیز وجود دارد که ناظر به یک بطن از آیه بوده و مخاطب آیه را شیعیان و کشتی یاد شده در آیه را امیر المؤمنین علی(ع) اعلام می کند.[۷]
به عبارتی، هرگاه شیعیان دچار بحران های هولناک شوند، می توانند با کشتی ولایت، سالم به مقصد برسند.

 منبع:اسلام کوئست

پی نوشت:

[۱]. حاقه، ۱۱٫

[۲]. طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‏۱۹، ص ۳۹۴، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق؛ راغب اصفهانى، حسین بن محمد، مفردات الفاظ قرآن‏، ص ۱۹۴، بیروت، دار القلم‏، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.

[۳]. طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، ج ‏۱۰، ص ۹۷، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی تا.

[۴]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج‏۲۴، ص: ۴۴۳، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.

[۵]. فیض کاشانی، ملامحسن، تفسیر الصافی، ج ‏۵، ص ۲۱۸، تهران، الصدر، چاپ دوم، ۱۴۱۵ق.

[۶]. مدرسی، سید محمد تقی، من هدی القرآن، ج ‏۱۶، ص ۲۷۵، تهران، دار محبی الحسین، چاپ اول، ۱۴۱۹ق.

[۷]. «إِنَّا لَمَّا طَغَى الْماءُ حَمَلْناکُمْ فِی الْجارِیَهِ یَعْنِی أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ(ع) وَ أَصْحَابَه»؛ قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، ج ‏۲، ص ۳۸۴، قم، دار الکتاب، چاپ سوم، ۱۴۰۴ق.