معنای «تفسیر تخصصی قرآن» چیست؟

پاسخ اجمالی

«تفسیر» در اصطلاح علوم قرآنی؛ یعنی روشن کردن مفاهیم و معانى آیات قرآن.[۱]
برخی اندیشمندان رشته های مختلف علوم اسلامی از منظر و دیدگاه رشته تخصصی خود به تفسیر قرآن کریم پرداخته ا ند که به چنین تفاسیری، تفسیر تخصصی قرآن گفته می شود؛ مثلاً:
۱ –  ادیبان از جهت ادبیات و علوم بلاغت به تفسیر و تبیین آیات مبادرت نمودند؛ مانند ابى حیّان در تفسیر «البحر المحیط».
۲ – دانشمندان علوم عقلى، قرآن را بر اساس قواعد و مبانى فلسفى و اقوال و آرای حکما و فلاسفه اسلامى تفسیر نموده اند؛ مانند فخر رازى در تفسیر «مفاتیح الغیب».
۳ – فقها؛ آیات الاحکام را مورد بحث و فحص قرار دادند، و هر گروهى از فقیهان براى اثبات مکتب فقهى خود به تفسیر و تأویل آیات پرداخته اند؛ مانند مقدس اردبیلی در تفسیر «زبده البیان فی احکام القرآن».
۴ – عده‏اى نیز نقل و بررسی قصص و داستان های تاریخى قرآن را بیشتر مورد نظر داشتند؛ مانند ثعلبی در تفسیر «الکشف و البیان» و یا همان «تفسیر ثعلبى».
۵ – گروهى از دیدگاه علم اخلاق، آیات قرآن را تفسیر و شرح نمودند؛ مانند کتاب های «مراحل اخلاق در قرآن» و «مبادی اخلاق در قرآن» از آثار تفسیر موضوعی[۲] تألیف آیت الله جوادی آملی.
۶ – گروهى از اندیشمندان اسلامى که از علوم تجربی جدید نیز بهره اى داشتند با استفاده از این علوم به تفسیر آیات و تبیین شگفتی هاى اخبار غیبى قرآن پرداخته و در حقیقت قرآن را تفسیر علمى – تجربی نمودند.[۳]
و …

منبع:اسلام کوئست

پی نوشت:

[۱]. ر.ک: «معنای تفسیر و ترجمه و فرق میان آنها»، سؤال ۲۶۲۶۳.

[۲]. ر.ک: «تبیین تفسیر موضوعی»، سؤال ۴۲۴۱۱.

[۳]. ر.ک: جلالیان، حبیب الله، تاریخ تفسیر قرآن کریم، ص ۱۰۴، تهران، اسوه، چاپ چهارم، ۱۳۷۸ش.