آیا آیه ۱۵۹ سوره انعام به اختلاف و تفرقه در دین اسلام اشاره دارد، یا ناظر به تمام ادیان الهی است؟
با سلام و خسته نباشید. تفسیر آیه ۱۵۹ سوره انعام با فرض این که منظور از تفرقه، تفرقه در دین اسلام باشد، چیست؟!
پاسخ اجمالی
آیه ۱۵۹ سوره انعام چنین است: «إِنَّ الَّذِینَ فَرَّقُوا دِینَهُمْ وَ کانُوا شِیَعاً لَسْتَ مِنْهُمْ فِی شَیْءٍ إِنَّما أَمْرُهُمْ إِلَى اللَّهِ ثُمَّ یُنَبِّئُهُمْ بِما کانُوا یَفْعَلُونَ».[۱]
در تفسیر این آیه، جمعى از مفسران معتقدند که آیه درباره یهود و نصارا نازل شده است که به گروه های مختلف و پراکنده تقسیم شدند، و در برابر یکدیگر صف بندى کردند. اما عقیده برخی دیگر این است که آیه به تفرقه اندازان این امت اشاره دارد که بر اثر تعصب ها و روحیه برتری طلبى و… سرچشمه تفرقه و نفاق، در میان مردم مسلمان مى شوند.
به نظر می رسد محتواى آیه یک حکم عمومى و همگانى درباره تمام افراد تفرقه انداز است که با ایجاد انواع بدعت ها، میان بندگان خدا، بذر نفاق و اختلاف مى پاشند، اعم از آنها که در امت هاى پیشین بودند، یا آنها که در این امت اند.[۲]
به عبارت دیگر، معنای آیه این است؛ کسانى که در اثر اختلاف کلمه، دین خود را متفرق ساختند، و اختلافشان هم از روى علم بود – وَ مَا اخْتَلَفَ الَّذینَ أُوتُوا الْکِتابَ إِلاَّ مِنْ بَعْدِ ما جاءَهُمُ الْعِلْمُ بَغْیاً بَیْنَهُم –[۳] در راه تو(پیامبر اسلام) که اساسش وحدت کلمه است قرار ندارند، و سرانجام کار ایشان با پروردگارشان است، و از ایشان چیزى به تو نمى چسبد، خداى تعالى روز قیامت ایشان را آگاه مى کند به آنچه که مى کردند و حقیقت رفتارشان را که خود گروگان آنند بر ایشان روشن مى سازد. بنابر این، آیه مطلق است و بیزارى رسول خدا(ص) را، هم از یهود و نصارا مى رساند و هم از اهل بدعت و مذهب تراشان امت اسلام.[۴]
البته، اگر چه در روایات اشاره به گمراهان و تفرقه اندازان این امت شده است، اما در حقیقت اینها از قبیل بیان مصداق بوده، مانند آنچه علی بن ابراهیم قمی در تفسیر این آیه بیان کرده است: «قال فارقوا أمیر المؤمنین (ع) و صاروا أحزابا»؛[۵] یعنی کسانى که از امام علی(ع) جدا شدند و به حزب ها و گروه های مختلف تقسیم گردیدند.
این آیه بار دیگر، این حقیقت را که اسلام آیین وحدت و یگانگى است و از هر گونه نفاق و تفرقه و پراکندگى بیزار است، با تأکید تمام بازگو مى کند و به پیامبر اسلام(ص) مى گوید برنامه و کار تو هیچ گونه شباهتى با افراد تفرقه انداز ندارد، خداوند منتقم قهار از آنان انتقام خواهد گرفت، و عاقبت شوم اعمالشان را به آنها نشان خواهد داد.
منبع:اسلام کوئست
پی نوشت:
[۱]. انعام، ۱۵۹٫ «تو را با آنها که دین خویش فرقه فرقه کردند و دسته دسته شدند، کارى نیست. کار آنها با خدا است، و خدا آنان را به کارهایى که مى کردند آگاه مى سازد».
[۲]. ر. ک: مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ۶، ص ۴۹، دار الکتب الاسلامیه، تهران، ۱۳۷۴ش.
[۳]. آل عمران، ۱۹٫ «و اهل کتاب راه خلاف نرفتند، مگر از آن پس که به حقّانیّت آن دین آگاه شدند، و نیز از روى حسد».
[۴]. طباطبایى، سید محمد حسین، المیزان فى تفسیر القرآن، ج ۷، ص ۳۸۹- ۳۹۰، دفتر انتشارات اسلامى، قم، ۱۴۱۷ ق.
[۵]. قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، تحقیق، موسوى جزایرى، سید طیب، ج ۱، ص ۲۲۲، دار الکتاب، قم، چاپ چهارم، ۱۳۶۷ ش.
پاسخ دهید