ظاهر آیه مورد پرسش: «وَ لِکُلٍّ وِجْهَهٌ هُوَ مُوَلِّیها فَاسْتَبِقُوا الْخَیْراتِ أَیْنَ ما تَکُونُوا یَأْتِ بِکُمُ اللَّهُ جَمیعاً إِنَّ اللَّهَ عَلى‏ کُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدیرٌ»،[۱] اشاره به جمع نمودن مردم در روز قیامت دارد که «یوم الجمع» است. روزی که خداوند همۀ مردم را براى پاداش و کیفر، در برابر اعمال نیک و بد، در روز رستاخیز، حاضر مى‏ کند، اما در روایات بسیاری از ائمه اطهار(ع) این جمله به جمع نمودن اصحاب خاص حضرت مهدى(عج) از اطراف زمین براى قیام به همراه آن حضرت تفسیر شده است که در این جا به چند نمونه از این روایات اشاره می شود.

۱ – از امام صادق (ع) نقل شده است: «نزلت هذه الآیه فى اصحاب القائم و انّهم المفتقدون من فرشهم لیلا فیصبحون بمکّه و بعضهم یسیر فى السحاب نهارا …»؛[۲]این آیه در شأن اصحاب حضرت قائم(عج) نازل شده است. آنان در حالی که شب در بستر آرمیده اند، صبح هنگام در مکه حضور پیدا می کنند، و بعضى از آنها روز در ابرها حرکت می کنند… .

۲ – امام باقر (ع) فرمود: «وَ قَوْلُهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى أَیْنَ ما تَکُونُوا یَأْتِ بِکُمُ اللَّهُ جَمِیعاً یَعْنِی أَصْحَابَ الْقَائِمِ الثَّلَاثَمِائَهِ وَ الْبِضْعَهَ عَشَرَ رَجُلًا قَالَ وَ هُمْ وَ اللَّهِ الْأُمَّهُ الْمَعْدُودَهُ قَالَ یَجْتَمِعُونَ وَ اللَّهِ فِی سَاعَهٍ وَاحِدَهٍ قَزَعٌ کَقَزَعِ الْخَرِیفِ»؛[۳]منظور اصحاب امام قائم(ع) که سی صد و سیزده نفرند، به خدا سوگند منظور از «امه معدوده» آنها هستند، به خدا سوگند در یک ساعت همگى جمع مى ‏شوند؛ همچون پاره ‏هاى ابر پاییزى که بر اثر تند باد، جمع و متراکم مى ‏شود.

۳ – در برخی اخبار است که مراد جمع شدن همه شیعیان حضور حضرت مهدى است، چنانچه تفسیر عیاشى[۴]و مجمع البیان[۵]از امام رضا (ع) نقل کرده اند: «ذلک و اللَّه ان لو قام قائمنا یجمع اللَّه جمیع شیعتنا من جمیع البلدان»؛ قسم به خدا هر موقع قائم ما قیام کند، خداوند جمیع شیعیان را از شهرها به سوى او جمع می کند.

البته، این معنا با عموم لفظ و کثرت مصادیق آن منافاتى ندارد.[۶] از آن جا که قرآن بطون مختلف دارد، این تفسیر می تواند یکی از آن بطون باشد.[۷]

بنابراین، منظور از «أَیْنَ ما تَکُونُوا یَأْتِ بِکُمُ اللَّهُ جَمیعاً» یاران امام زمان (عج) هستند.

منبع:اسلام کوئست

پی نوشت:

[۱] بقره، ۱۴۸، «هر طایفه‏اى قبله‏اى دارد که خداوند آن را تعیین کرده است (بنا بر این، زیاد در باره قبله گفتگو نکنید! و به جاى آن،) در نیکى ‏ها و اعمال خیر، بر یکدیگر سبقت جویید! هر جا باشید، خداوند همه شما را (براى پاداش و کیفر در برابر اعمال نیک و بد، در روز رستاخیز،) حاضر مى ‏کند؛ زیرا او بر هر کارى توانا است».

[۲] مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۵۲، ۲۸۶، مؤسسه الوفاء، بیروت، ۱۴۰۹ق.

[۳] کلینی، کافی، ج ۸، ص ۳۱۳، دار الکتب الاسلامیه، تهران، ۱۳۶۵ش.

[۴] عیاشی، محمد بن مسعود، کتاب التفسیر، ج ۱، ص ۶۶، چاپخانه علمیه، تهران، ۱۳۸۰ق.

[۵] طبرسی، مجمع البیان، ج ۱، ص ۴۲۶، ناصر خسرو، تهران، ۱۳۷۲ش.                      

[۶] ر. ک: طیب، سید عبد الحسین، أطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج ‏۲، ص ۲۴۳، اسلام، تهران، ۱۳۷۸ش؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ۱، ص ۵۰۳، دار الکتب الاسلامیه، تهران، ۱۳۷۴ش.

[۷] برای آشنایی بیشتر به نمایه های: امام حسن و امام حسین (ع) یکی از مصادیق سوره تین، ۲۰۲۷۶٫