از آیات ۷۴ و ۷۵ سوره اسراء چگونه افضلیت پیامبر اکرم(ص) را نسبت به سایر انبیای الهی اثبات می شود؟

پاسخ اجمالی

خداوند در آیات مورد بحث می فرماید: «اگر ما تو را ثابت قدم نمی ساختیم (و در پرتو مقام عصمت، مصون از انحراف نبودى)، نزدیک بود به آنان تمایل پیدا کنى. و اگر چنین می کردى، ما دو برابر مجازات (مشرکان) در زندگى دنیا، و دو برابر (مجازات) آنها را بعد از مرگ، به تو می چشاندیم سپس در برابر ما، یاورى براى خود نمی یافتى!».[۱]
تفسیر آیات به شرح زیر است:
خداوند متعال در آیات مورد بحث به پیامبر اکرم(ص) هشدار می دهد که از وسوسه هاى این گروه بر حذر باشد، مبادا کمترین ضعفى در مبارزه با شرک و بت پرستى به خود راه بدهد، که باید با قاطعیت هر چه تمام تر دنبال گردد.
آیه پیش از این آیات؛ که «نزدیک بود آنها تو را (با وسوسه هاى خود) از آنچه بر تو وحى کرده ایم بفریبند، تا غیر آن را به ما نسبت دهى و در آن صورت، تو را به دوستى خود برمی گزینند!» باشد، اشاره به حالت بشرى پیامبر اسلام(ص) است که ایجاب می کند وسوسه هاى دشمنان در او اثر بگذارد، به ویژه، اگر مصالحى ظاهراً در این انعطاف به چشم بخورد، مانند امید به اسلام سران شرک بعد از این انعطاف، و یا پیشگیرى از خونریزى و درگیری هاى بیشتر، و هر بشر عادى هر قدر قوى باشد احتمال تحت تأثیر واقع شدن در برابر این وسوسه ها را دارد،[۲] اما در آیات بعدی و مورد بحث؛ جنبه روحانى و عصمت الهى و لطف خاص پروردگار را بیان می کند که شامل حال پیامبران مخصوصاً پیامبر اسلام(ص) که در بحرانی ترین لحظات زندگى بود. خداوند در این آیات به معصوم بودن پیامبر اسلام(ص) اشاره می کند و این خصلت را مانع انحراف آن حضرت از راه حق می داند و بر ثابت قدم بودن ایشان تأکید می ورزد. این تعبیر، شبیه همان تعبیری است که برای حضرت یوسف(ع) بیان می فرماید که؛ «آن زن قصد او کرد و او نیز -اگر برهان پروردگار را نمی دید- قصد وى می نمود! این چنین کردیم تا بدى و فحشا را از او دور سازیم چرا که او از بندگان مخلص ما بود».[۳]
نتیجه این که؛
۱ – آیات فوق، نه تنها دلیل بر نفى عصمت نیست، بلکه یکى از آیاتی است که دلالت بر عصمت پیامبر اسلام(ص) دارد؛ چرا که مسلماً این تثبیت الهى (تثبیت از نظر فکر و عواطف و تثبیت از نظر گام هاى عملى) منحصر به این مورد نبوده است؛ زیرا دلیل آن در موارد مشابه نیز وجود دارد، و به این ترتیب گواه زنده‏اى بر معصوم بودن پیامبران و رهبران الهى محسوب مى‏شود.[۴]
۲ – آنچه این آیات شریفه بر آن دلالت دارند، عصمت پیامبر اسلام(ص) است که از جهت این مقام الهی با دیگر پیامبران یکسان است، و افضلیتی از این آیه اثبات نمی شود.

منبع:اسلام کوئست

پی نوشت:

[۱] اسراء، ۷۴ – ۷۵

[۲]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ۱۲، ص۲۱۲، دار الکتب الإسلامیه، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.  

[۳]. یوسف، ۲۴.

[۴]. تفسیر نمونه، ج ۱۲، ص ۲۱۲ – ۲۱۳٫ سبحانى، جعفر، عصمه الأنبیاء، ص ۲۰۴ – ۲۰۵، مؤسسه امام صادق(ع)، قم، بی تا.