تفسیر آیات ۵ و ۶ سوره انسان چیست؟
تفسیر آیات ۵ و ۶ سوره انسان چیست؟ و این آیات کدام صفت ها را به اهل بیت(ع) نسبت داده است؟ و مراد از «ابرار» در آیه ۵ سوره انسان چیست؟
پاسخ اجمالی
خداوند در آیات پنج و شش سوره انسان می فرماید: «إِنَّ الْأَبْرارَ یَشْرَبُونَ مِنْ کَأْسٍ کانَ مِزاجُها کافُوراً، عَیْناً یَشْرَبُ بِها عِبادُ اللَّهِ یُفَجِّرُونَها تَفْجیراً».
آیات مورد بحث به سراغ پاداش هاى شکرگزاران و ابرار (نیکان و پاکان) می رود، و نکات جالبى در این زمینه یادآورى می کند. این آیات به پاداش صفت نیکوی اخلاقی؛ یعنی شکرگزاری خدای تعالی اشاره می کند که ابرار و نیکان از این صفت برخوردارند.[۱]
نخست می فرماید: «نیکان از جامى می نوشند که با عطر خوشى آمیخته است».
«ابرار» جمع «بَرّ» در اصل به معناى وسعت و گستردگى است؛[۲] و به همین جهت صحراهاى وسیع را «بَرّ» می گویند،[۳] و از آن جا که افراد نیکوکار اعمالشان نتایج گسترده اى در سطح جامعه دارد این واژه بر آنها اطلاق می شود.[۴]
«کافور» در لغت معانى متعددى دارد و یکى از معانى معروف آن بوى خوش است.[۵] همچنین گیاهى است خوشبو، و یکى دیگر از معانى آن همان «کافور» معمولى است که بوى تندى دارد، و براى مصارف طبى از جمله ضدّ عفونى کردن به کار می رود.[۶]
به هر حال آیه فوق نشان می دهد که این شراب طهور بهشتى بسیار معطّر و خوشبو است که هم ذائقه از آن لذّت می برد، و هم شامه.[۷]
سپس به سرچشمه اى که این جام شراب طهور از آن پُر می شود اشاره کرده می افزاید: «این از چشمه خاصى است که بندگان خدا از آن می نوشند، و آن را از هر جا بخواهند جارى می سازند!». این چشمه شراب طهور چنان در اختیار ابرار و بندگان نیکوکار خدای تعالی است که هر جا اراده کنند از همان جا سر بر می آورد. امام باقر(ع) در توصیف آن فرمود: «این چشمه اى است در خانه پیامبر اسلام که از آن جا به خانه سایر پیامبران و مؤمنان جارى می شود».[۸]
همان گونه که در دنیا چشمه هاى علم و رحمت از خانه پیامبر اکرم(ص) به سوى بندگان خدا و نیکان سرازیر می شود، در آخرت که تجسّم بزرگى از این برنامه است چشمه شراب طهور الهى از همین بیت وحى می جوشد، و شاخه هاى آن به خانه هاى مؤمنان سرازیر مىگردد![۹]
«یفجّرون» از ریشه «فجر» به معناى شکافتن وسیع است، خواه شکافتن زمین باشد، یا چیز دیگر،[۱۰] و از آن جا که نور صبح، گویا پرده شب را می شکافد به آن «فجر» گفته اند.[۱۱] اما در آیه مورد بحث به معناى شکافتن زمین است.[۱۲]
قابل توجه این که در میان نعمت هاى فراوان بهشتى که در این سوره آمده است نخستین نعمت «شراب طهور معطر خاصى» ذکر شده، و این شاید به جهت آن است که پس از فراغ از حساب مَحشر در نخستین گام که در بهشت می نهند با نوشیدن از این شراب هرگونه اندوه و ناراحتى و ناخالصى را از درون جان خود می شویند، و سرمست از عشق حق به استفاده از سایر مواهب بهشتى می پردازند.[۱۳]
منبع:اسلام کوئست
پی نوشت:
[۱]. ر.ک: طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه: بلاغی، محمد جواد، ج ۱۰، ص ۶۱۶، ناصر خسرو، تهران، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش؛ مدرسی، سید محمدتقی، تفسیر هدایت، گروه مترجمان، ج ۱۷، ص ۱۸۴، بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی، مشهد، چاپ اول، ۱۳۷۷ش؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ۲۵، ص ۳۴۸، دار الکتب الإسلامیه، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.
[۲]. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق: داودی، صفوان عدنان، ص ۱۱۴، دارالقلم، الدار الشامیه، دمشق، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۲ق؛ واسطی زبیدی، محب الدین سید محمد مرتضی، تاج العروس من جواهر القاموس، محقق و مصحح: شیری، علی، ج ۶، ص ۶۹، دار الفکر للطباعه و النشر و التوزیع، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۴ق.
[۳]. همان؛ تفسیر نمونه، ج ۲۵، ص ۳۴۹.
[۴]. تفسیر نمونه، ج ۲۵، ص ۳۴۹.
[۵]. تاج العروس من جواهر القاموس، ج ۷، ص ۴۵۴؛ حمیرى، نشوان بن سعید ، شمس العلوم و دواء کلام العرب من الکلوم ، محقق و مصحح: عمرى، حسین بن عبد الله، اریانى، مطهر بن على، محمد عبد الله ، یوسف، ج ۹، ص ۵۸۶۲، دار الفکر المعاصر، بیروت، چاپ اول، ۱۴۲۰ق.
[۶]. تفسیر نمونه، ج ۲۵، ص ۳۴۹.
[۷]. همان.
[۸]. «هِیَ عَیْنٌ فِی دَارِ النَّبِیِّ یُفَجَّرُ إِلَى دُورِ الْأَنْبِیَاءِ وَ الْمُؤْمِنِین»؛ شیخ صدوق، الأمالی، ص ۲۶۱، کتابچی، تهران، چاپ ششم، ۱۳۷۶ش.
[۹]. تفسیر نمونه، ج ۲۵، ص ۳۵۰ – ۳۵۱.
[۱۰]. المفردات فی غریب القرآن، ص ۶۲۵.
[۱۱]. همان، ص ۶۲۶؛ تفسیر نمونه، ج ۲۵، ص ۳۵۱.
[۱۲]. مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۱۰، ص ۶۱؛ تفسیر نمونه، ج ۲۵، ص ۳۵۱.
[۱۳]. تفسیر نمونه، ج ۲۵، ص ۳۵۱.
پاسخ دهید