چه آیاتی را امام مهدی(عج) تفسیر کرده اند و از ایشان در منابع حدیثی یا تاریخی نقل شده است؟

پاسخ اجمالی

پیامبر اکرم(ص) و أهل بیت(ع) مفسّر قرآن کریم هستند که تا حد امکان، هر آیه اى که معنایش براى مسلمانان مبهم است را برایشان تبیین می کنند؛ از این رو هرکدام از امامان معصوم(ع) در عصر خودشان مفسر قرآن کریم بوده اند. و در زمان حضرت مهدی(عج) هم این منصب به حضرتشان محوّل شده است. گرچه آن حضرت در زمان کودکى غیبت صغرایشان آغاز شده است، امّا در همان سن – و نیز در زمان غیبت –  آیاتی از قرآن کریم را تفسیر نموده اند که به نمونه هایى از آن اشاره می شود.
۱ – آیه: «…فَاخْلَعْ نَعْلَیْکَ إِنَّکَ بِالْوادِ الْمُقَدَّسِ طُوى»؛[۱] ‏کفش هایت را بیرون آر، که تو در سرزمین مقدّس «طوى» هستى!
سعد بن عبدالله قمى می خواست از امام حسن عسکری(ع) سؤالاتی بپرسد که آن حضرت به او فرمود: «از نور چشمم بپرس» و به پسر بچه ای که در آن مجلس حضور داشت(یعنی حضرت مهدی)، اشاره کرد و آن پسر بچه فرمود: «از هر چه می خواهى سؤال کن»، سعد درباره معنای این آیه شریفه پرسید و گفت که فقهاى فریقین می پندارند، نعلین او از پوست مردار بوده است؟ حضرت مهدی(ع) در پاسخ فرمود: «هر کسی چنین گوید به حضرت موسى(ع) افترا بسته است، و او را در نبوتش نادان دانسته؛ زیرا امر از دو حال بیرون نیست، یا نماز موسى در آن صحیح بوده، یا صحیح نبوده؟ اگر نماز در آن صحیح بوده جایز است که با آن نعلین در آن جا پا نهد؛ هر چند آن بقعه مقدّس و مطهّر باشد؛ از نماز مقدس تر و مطهرتر نبوده است. و اگر نماز موسى(ع) در آن صحیح نبوده است، لازم می آید که موسى(ع) حلال و حرام را نداند که چه چیزى در نماز صحیح و چه چیزى غیر صحیح است، که این خود کفر است». سعد گفت: پس مقصود از آن چیست؟ فرمود: «موسى(ع) در وادى مقدس با پروردگارش مناجات کرد؛ و گفت: بارالها! من خالصانه تو را دوست دارم و از هر چه غیر توست دل کنده ام با آن که اهل خود را بسیار دوست می داشت؛ خداى تعالى به او فرمود: نعلین خود را بیرون بیاور یعنى: اگر مرا، خالصانه دوست دارى قلبت را از محبت اهل خود تهى ساز».[۲]
۲ – آیه «کهیعص‏».[۳]
در ادامه حدیث بالا سعد بن عبدالله می گوید: از فرزند امام عسکرى(ع) از تفسیر آیه «کهیعص‏» پرسیدم و حضرت مهدی(ع) فرمود: «این حروف از أخبار غیبى است که خداوند زکریّا را از آن مطّلع کرده است. و بعد از آن داستان آن را به محمد(ص) بازگفته است…».[۴]
۳ – آیه «وَ اخْتارَ مُوسى‏ قَوْمَهُ سَبْعینَ رَجُلاً لِمیقاتِنا فَلَمَّا أَخَذَتْهُمُ الرَّجْفَهُ قالَ رَبِّ لَوْ شِئْتَ أَهْلَکْتَهُمْ مِنْ قَبْلُ وَ إِیَّایَ أَ تُهْلِکُنا بِما فَعَلَ السُّفَهاءُ مِنَّا إِنْ هِیَ إِلاَّ فِتْنَتُکَ تُضِلُّ بِها مَنْ تَشاءُ وَ تَهْدی مَنْ تَشاءُ أَنْتَ وَلِیُّنا فَاغْفِرْ لَنا وَ ارْحَمْنا وَ أَنْتَ خَیْرُ الْغافِرین‏»؛[۵] موسى از قوم خود، هفتاد تن از مردان را براى میعادگاه ما برگزید؛ و هنگامى که زمین لرزه آنها را فرا گرفت [و هلاک شدند]، گفت: پروردگارا! اگر می خواستى، می توانستى آنها و مرا پیش از این نیز هلاک کنى! آیا ما را به آنچه سفیهانمان انجام داده اند، ([مجازات و] هلاک می کنى؟! این، جز آزمایش تو، چیز دیگر نیست؛ که هر کس را بخواهى [و مستحق بدانى]، به وسیله آن گمراه می سازى؛ و هر کس را بخواهى [و شایسته ببینى]، هدایت می کنى! تو ولىّ مایى، و ما را بیامرز، بر ما رحم کن، و تو بهترین آمرزندگانى!.
در ادامه حدیث بالا؛ سعد بن عبدالله می گوید: از امام مهدى(ع) سؤال کردم اى مولای من علت چیست که مردم از برگزیدن امام براى خویشتن ممنوع شده اند؟ فرمود: «امام مصلح برگزینند یا امام مُفسد؟» گفتم: امام مصلح. فرمود: «آیا امکان ندارد که برگزیده آنها مفسد باشد؟ چون کسى از درون دیگرى که صالح است یا فاسد مطلع نیست». گفتم:
آرى امکان دارد. فرمود: «علت همین است و براى تو دلیل دیگرى بیاورم که عقلت آن را بپذیرد». فرمود: «رسولان الهى که، خداى تعالى آنها را، برگزید و بر آنها کتاب فرستاد چگونه اند؟ آیا مثل موسى(ع) و عیسى(ع) که پیشوایان امت هستند و بر برگزیدن شایسته ترند و عقلشان بیشتر و عملشان کامل تر آیا ممکن است منافق را به جاى مؤمن برگزینند؟». گفتم: خیر. فرمود: «امّا همین موسى کلیم الله، با وجود عقل فراوان و کمال علمش و نزول وحى بر او، از میان بزرگان قومش و سران لشکرش هفتاد مرد را براى میعاد پروردگارش برگزید که در ایمان و اخلاص آنان تردید نداشت؛ ولى در میان آنان، منافقان هم انتخاب شدند؛ خداى تعالى می فرماید: “وَ اخْتارَ مُوسى‏ قَوْمَهُ سَبْعینَ رَجُلاً…” تا آیه “لَنْ نُؤْمِنَ لَکَ حَتَّى نَرَى اللهَ جَهْرَهً”[۶] و تا آن جا که فرمود: “فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَهُ بِظُلْمِهِمْ”[۷] پس حال که دیدیم انتخاب کسى که خداوند، او را براى پیغمبرى برگزیده بود، به افسد تعلّق گرفت و نه اصلح، در حالى که به گمان خودش اصلح بودند و نه افسد، در می یابیم که انتخاب، تنها، حقّ کسى است که از آنچه سینه ها پنهانش می دارند آگاه است و باطن مردم بر او آشکار است‏‏ و می دانیم که برگزیدن مهاجر و انصار هیچ ارزشى ندارد در صورتى که انتساب پیغمبران بر اهل فساد اصابت می کند با آن که مقصودشان انتخاب افراد صالح بوده است‏».[۸]
۴ – «وَ فیها ما تَشْتَهیهِ الْأَنْفُسُ وَ تَلَذُّ الْأَعْیُن»؛[۹]‏ و در آن (بهشت) آنچه دل ها می خواهد و چشم ها از آن لذت می برد موجود است.
در احتجاج طبرسى(ره) آمده است از حضرت حجت(ع) سؤال شد از اهل بهشت که آیا آنها وقتى که وارد بهشت شدند بچه دار می شوند یا خیر؟ آن حضرت جواب داد: «در بهشت زنان حامله نمی شوند و تولید مثل صورت نمی گیرد و نه حیض و نه نفاس هیچ کدام وجود ندارد و نه مشکلات بچه دارى. چنانچه خداوند فرمود: در بهشت آنچه افراد بخواهند و چشم لذت ببرد وجود دارد. وقتى فردى دلش فرزندى خواست خداوند تعالى براى او خلق می کند بدون حاملگى و متولد شدن به همان صورت که او بخواهد چنانچه حضرت آدم را خلق کرد».[۱۰]
۵ – «وَ ما تَشاؤُنَ إِلاَّ أَنْ یَشاءَ الله»؛[۱۱]‏ و شما هیچ چیز را نمی خواهید مگر این که خدا بخواهد.
در حدیثى طولانى چنین نقل شده است که؛ حضرت مهدی(ع) به کامل بن ابراهیم مدنى می فرماید: «آمده اى از سخن مفوّضه[۱۲] سؤال کنی؟ آنها دروغ بسته اند بر ما، دل هاى ما ظرف مشیت خداوند عزّ و جلّ است، هر وقت او بخواهد ما هم می خواهیم؛ خداوند می فرماید: وَ ما تَشاؤُنَ إِلاَّ أَنْ یَشاءَ الله».[۱۳]

 منبع:اسلام کوئست

[۱]. طه، ۱۲٫

[۲]. شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، محقق، غفاری، علی اکبر، ج ‏۲، ص ۴۶۰، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ دوم، ۱۳۹۵ق.

[۳]. مریم، ۱٫

[۴]. کمال الدین و تمام النعمه، ج ‏۲، ص ۴۶۱٫

[۵]. اعراف، ۱۵۵٫

[۶]. بقره، ۵۵: «ما هرگز به تو ایمان نخواهیم آورد؛ مگر این که خدا را آشکارا [با چشم خود] ببینیم».

[۷]. نساء، ۱۵۳٫ «و بخاطر این ظلم و ستم، صاعقه آنها را فرا گرفت».

[۸]. کمال الدین و تمام النعمه، ج ‏۲، ص ۴۶۱ – ۴۶۲٫

[۹]. زخرف، ۷۱٫

[۱۰]. طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج علی أهل اللجاج، محقق، خرسان، محمد باقر، ج ‏۲، ص ۴۸۸، مشهد، نشر مرتضی، چاپ اول، ۱۴۰۳ق.

[۱۱]. انسان، ۳۰٫

[۱۲]. مفوضّه کسانى بودند که اعتقاد داشتند خداوند کارهایش را واگذار کرده به أئمّه(ع).

[۱۳]. قطب الدین راوندی، سعید بن عبد اللّٰه، الخرائج و الجرائح، ج ‏۱، ص ۴۵۹، قم، مؤسسه امام مهدی عجل الله تعالی فرجه، چاپ اول، ۱۴۰۹ق.