آقای آخوند، اصولش خوب بود، فقهش هم خوب بود. منتها دأب ایشان غالباً این بود که به نحو موجَز درس داده و قواعد کلی را بیان کنند، ولی سیّد بحث را گسترش میداد و تشقیق شقوق و تفریع فروع میکرد. آقای آسیّد عبدالهادی شیرازی، مرجع مشهور[۱]، از من پرسیدند که: شما بحث «وقف» آخوند را دیدهاید؟ گفتم بله. گفت: «وقف» سیّد را هم دیدهاید؟ گفتم بله. گفتند: به نظر شما کدام یک بر دیگری مرجَّح است؟ گفتم: «وقف مرحوم آخوند از یک سینهی کوچکی تراوش کرده، امّا وقف سیّد از یک سینهی وسیع بیرون آمده است».
جناب اخوان مرعشی افزودند: مرحوم آسیّد کاظم در فقه شخص اوّل بود و واقعاً فقیه خوبی بود. همانطور که میگویند، فقیه اهل البیت (علیهم السّلام) بود. ایشان درس خارج را در همان زمان حیات میراز، گویا حوالی سال ۱۲۹۲ ق، شروع کردهاند… البتّه بیان آخوند، در تدریس، از سیّد بهتر بوده و لذا اقبال عمومی به درس ایشان در حوزه ی نجف، بیش از اقبال به درس سیّد بوده است…
منبع: کتاب فراتر از روش آزمون و خطا / موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران
[۱]ـ ایشان، استاد و پدران زن جناب حاج سیّد مهدی اخوان مرعشی و نیز برادر ایشان (حاج سیّد کاظم اخوان مرعشی) هستند.
پاسخ دهید