برگزاری مراسم و بزرگ داشت های مذهبی اگر چه دارای اصول و چهارچوب های کلی است، اما در جاهایی که شرع مقدس اسلام در باره نحوه برگزاری آنها نظری نداده باشد، قاعده این است که بر طبق عرف و آداب و رسوم و عادت هر قوم و منطقه برگزار می گردد. به عبارت دیگر، آنچه مورد قبول و تاکید مذهب قرار گرفته است، عزاداری بر امام حسین (ع) است، اما نحوه برگزاری آن به مردم واگذار شده است. به همین دلیل برگزاری مراسم جشن و سرور و یا عزاداری ها در مناطق و محیط های مختلف متفاوت است و تا جایی که این رسوم و عادت خلاف کلیات شرع نباشد مورد تائید اسلام نیز است.

در همه ادیان مراسم و بزرگ داشت هایی برای تعظیم شعائر، اهداف، آرمان ها و ارزش های آن مکتب وجود دارد. در دین مبین اسلام و به خصوص مذهب تشیع نیز چنین مراسم هایی وجود دارد. خدواند در قرآن بزرگ داشت نشانه های خود را خواستار شده و این عمل نیکو را نشأت گرفته از تقوا دانسته و می فرماید: “… هر کس شعائر الاهی را بزرگ شمارد به ‌‌درستی که آن از تقوای قلوب است“.[۱]

پس برگزاری بزرگ داشت ها، از امور مطلوب و پسندیده است، اما این بدیهی است که هر قوم و ملتی در شکل و شیوه اجرای این بزرگ‌ داشت ‌ها آداب و رسوم مخصوص به خود را دارند. این گونه رسومات تا وقتی که مخالف با اسلام و دستورات اسلامی نباشد، اشکالی نداشته و مورد قبول دین مبین اسلام است. به عنوان مثال برگزاری مراسم عزاداری برای امام حسین (ع)، گریه کردن و گریاندن در عزای حسینی، از اموری است که در مکتب تشیع بسیار بر آن تأکید شده است.[۲] اما نحوه عزاداری و بزرگ داشت این واقعه مهم در میان کشور ها و فرهنگ های مختلف، متفاوت است. حتی در شهرهای ایران برگزاری این آیین کاملاً شبیه به هم نیست، بلکه هر منطقه ای برای خود آیین خاص و ویژه ای دارد. آنچه که در این گونه مراسم ها در درجه اول اهمیت قرار دارد، بزرگ داشت یاد و نام امام حسین (ع) است و در درجه دوم باید شکل مراسم نیز با اصول و دستورات اسلامی مخالفت نداشته نباشد. در ایران از زمان های قدیم مرسوم بوده که مجالسی برگزار شود و دسته جات عزاداری به خیابان ها بیایند و عزاداری کنند که این روش مورد قبول و تاکید علما هم بوده است. چنان که امام خمینی (ره) می فرماید: “ما باید حافظ این سنت های اسلامی، حافظ این دسته جات مبارک اسلامی {باشیم} که در عاشورا، در محرم و صفر در مواقع مقتضی به راه می افتد، تاکید کنیم که بیشتر دنبالش باشند“.[۳] مرحوم شیخ طوسی از امام صادق (ع) حدیثی نقل می کند که نشان می دهد زنانی که از سادات فاطمی بودند در زمان ایشان چگونه عزاداری می کردند، امام (ع) می فرماید: زنانی که از سادات فاطمی بودند، پیراهن در این مصیبت پاره می کردند و به گونه های خود سیلی می زدند. امام (ع) این سنت سادات فاطمه را با این جمله تایید می فرماید که : “برای مثل حسین (ع) باید چنین کرد“.[۴]

متأسفانه باید گفت در این میان تحریفات و یا اعمال خلاف شرعی از ناحیه عده ای از بی خبران اتفاق افتاده است که علما آگاه و بیدار شیعه در مقابل این گونه امور، موضع خود را مشخص کرده و تکلیف همگان را نیز روشن نموده اند. مثلاً قمه زنی وسیله ای برای ابراز ارادت بوده، اما بنابر مصالح جهان اسلام امام خمینی (ره) در اوایل انقلاب فرمودند: در وضع موجود قمه نزنند. و آیت الله خامنه ای (حفظه الله ) فرمودند: قمه زنی علنی و همراه با تظاهر حرام و ممنوع است.[۵]

خلاصه تفاوت هایی که در انجام مراسم مذهبی – در مواردی که  چگونگی برگزاری آن از طرف شارع به ما نرسیده است و مردم را در این باره آزاد گذاشته است –[۶] وجود دارد، به خاطر تفاوت های فرهنگی و آدب و رسوم جوامع مختلف است که امری کاملا طبیعی و قابل قبول است.

 منبع: اسلام کوئست

پی نوشت ها

[۱] حج، ۳۲.

[۲] مقتل مقرّم، ص ۹۶.

[۳] فرهنگ عاشورا، محدثی، جواد ، ص ۳۴۱ ، به نقل از صحیفه نور ج ۱۵، ص ۲۰۴۱.

[۴] مقتل مقرّم، ص ۹۷؛ تهذیب، ج ۲ ص ۲۸۳ ( آخر بحث کفارات).

[۵] فرهنگ عاشورا، ص ۳۸۶ و ۳۸۷.

[۶] بر خلاف عباداتی مثل نماز و … که شارع مقدس اسلام شکل برگزاری و نحوه آن را هم بیان کرده است و به احدی اجازه نداده است که نماز را بر طبق زبان، عادات و رسوم منطقه خاص خود بخواند.