عبدالله بن عباس در منابع روایی و تاریخی، دارای فضایل خاص و برجسته‌ای شمرده شده که هیچ یک از یاران پیامبر اسلام(ص) را یارای رسیدن به آن‌ها نبوده است. ادعای رؤیت جبرئیل از سوی وی، دعای ویژه پیامبر اسلام(ص) در حق او ـ که موجب می‌شود سخنان ابن عباس در تفسیر قرآن جایگاهی بلامنازع یابد ـ و القاب و مقامات ممتاز، از جمله این فضایل است. اما توجه به زمینه‌های شکل‌گیری خلافت عباسیان و درگیری‌های آنان با علویان و تحلیل روایات حاوی فضایل ابن عباس نشان می‌دهد که بنی عباس برای مشروعیت‌بخشی به قیام و حکومت خویش، نیاز به تقدیس اجدادشان داشتند. چنین زمینه‌ای می‌توانست در نشر فضایل برجسته برای عبدالله بن عباس، به عنوان یکی از حلقه‌های اصلی سلسله خلافت عباسی، نقش داشته باشد. از این رو فضایل نقل شده برای ابن عباس با تردید و تأمل جدی روبه‌روست.