اصلاً ما علوم غیر دینى نداریم. هر چه در عالم هست، علوم دینى است؛ یعنى علومى که در عالم است یا مانند فقه و اصول مستقیمابه احکام بر مى گردد و یا مثل علوم تجربى به موضوعات. علوم تجربى یا واجب است یا مقدمه واجب. قرآن کریم و اسلام هم غالب این علوم را طرح کرده اند.

مشکل علوم رایج تجربى این است که در ابتدا و انتهاى آن ها از نمایاندن خداوند و تبیین معارف الهی سخن به میان نمى آید؛ براى مثال معدن شناسى و زمین شناسى و ستاره شناسى یک سیر افقى دارد؛ یعنى هر چه انسان از نظر علمى در آن پیش برود، از خدا دورتر مى شود. چرا؟ چون در هیچ کدام از آن ها از خدا و پیامبر سخن گفته نمى شود. اگر شخصى این علوم را فراگیرد تا براى رضاى خدا مشکل کشور امام زمان (علیه السلام)  را برطرف کند، این کار اسلامى و مورد رضایت خداوند است؛ هر چند ظاهرا علم اسلامى نیست.

قرآن کریم تمام این علوم مورد نیاز جامعه اسلامى را با شرایطى اسلامى معرفى مى کند. علومى که الان در دانشگاه ها رایج است، لاشه علم و سیر افقى علوم است.

براى مثال زمین شناس بااستفاده از نشانه هاى خاص مى تواند بفهمد که فلان معدن در چندین میلیون سال قبل چگونه بوده، اکنون در چه حالتى است و در صدها هزار سال بعد چه مى شود. در کیهان شناسى، گیاه شناسى وغیره نیز همین سیر افقى جارى است. قرآن کریم به این لاشه علوم، دو بال مى دهد تا این علوم در جهت بالا به پرواز در آیند و انسان دریابد چه کسى و براى چه این علل و عوامل را آفریده است. اسلام این «هُوَ الْأَوَّلُ وَ الآخِرُ»[۱] را به تمام علوم مى دهد.

جریان باد و باران و معدن شناسى هم در قرآن هست و هم در علوم دانشگاهى؛ اما قرآن مى گوید چه کسى و براى چه باد و باران و غیره را آفریده است. در واقع به علوم تجربى قدرت پرواز عمودى مى دهد تا اوج بگیرند و از سیر افقى خارج شوند .این مى شود علم اسلامى.

اگر در کتاب هاى دانشگاهى این «هُوَ الْأَوَّلُ وَ الآخِرُ» اضافه شود، با توجه به این که این علوم براى برطرف کردن نیازهاى مردم مسلمان و کشور اسلامى از بیگانگان است، این علم مى شود اسلامى. انسان مى تواند براى فراگرفتن این علم قصد قربت کند و کارش در این حال عبادت خواهد بود.

منبع:نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها / مؤلف:آیت اللّه عبداللّه جواد آملی/پرسش وپاسخ دانشجویی

[۱] – سوره حدید۵۷: آیه ۳٫