شیخ سلفیت، بر خلاف دیدگاه احمد بن حنبل، پیشوای مذهب حنابله، ابراهیم حربی و ذهبی – که معاصران شیخ محمد بودند؛- و ابوایوب انصاری، ابن عمر و جمیع صحابه ای که در برابر این عمل سکوت کردند، می گوید: تبرک به قبور صالحان شرک اکبر است، باعث خروج از دین می‌شود؛ و هرکس معتقد به این عقده نباشد او نیز کافر است. ولی سلفیون هرگز به کفر ذهبی، احمد و سایرین متلزم نمی شوند! متن ذیل توسط علی فاطمی اقتباس شده است.
حسن فرحان مالکی معتقد است این دیدگاه مردود می باشد و مؤیداتی برای این امر بر می شمرد:
موید اول: تعارض کلام شیخ و سخن امام احمد بن حنبل
شیخ محمد بن عبد الوهاب تبرک به قبور را شرک اکبر می‌داند، اما از دیدگاه احمد بن حنبل، پیشوای مذهب، اشکالی ندارد؛ عبدالله بن احمد حنبل نقل می‌کند: «از او ـ مقصود پدرش می‌باشد ـ درباره حکم شخصی که برای تبرک به منبر پیامبر صلی الله و علیه و آله و سلم دست می‌کشد و آن را می‌بوسد و با قبر او نیز مانند این عمل را انجام می‌دهد و انگیزه‌اش تقرب جستن به خداوند است پرسیدم، در جواب گفت: اشکالی ندارد!»[۱]
با توجه به سخن عبدالله بن احمد حنبل، شیخ و پیروانش باید یکی از چند مورد را انتخاب کنند:
- بگویند از دیدگاه احمد این عمل صحیح نیست، که لازمه آن دروغگو دانستن عبدالله بن احمد و در نتیجه مردود دانستن کتاب‌های احمد بن حنبل است؛ زیرا کتاب‌های احمد بن محمد بن حنبل فقط از طریق عبدالله روایت شده است، مانند مسند، فضایل الصحابه و علل، و این چیزی است که آنان توان انجام آن را ندارند.
- بپذیرند که احمد بن حنبل ـ رحمت خدا بر او باد ـ با این گفته مشرک به شرک اکبر شده که باعث خروج از دین می‌شود و این سخن را نیز هرگز نمی‌پذیرند و حق و توان گفتن آن را ندارند.
- بگویند که این شرک نیست و گوینده‌اش مشرک نمی‌شود که لازمه آن، حکم نمودن به مسلمانی [تمام] کسانی است که شیخ و پیروانش آنان را تکفیر کرده‌اند، زیرا حداکثر جرم آنان، این است که آنها با تبرک و مسح قبور صالحان و اولیا موافق بوده‌اند و هرگونه اتهامی غیر از این، ادعاهای بی دلیل دشمنان وهابی آنهاست.
نتیجه بحث: بنابراین هنگامی که درباره این مسئله مهم میان امام احمد و شیخ محمد اختلاف وجود دارد، – به گونه‌ای که یکی از آنها می‌گوید: اشکال ندارد و دیگری می‌گوید شرک اکبر است،- این اختلاف گسترده‌ای است که با وجود چنین اختلافی، روا نیست شیخ محمد و پیروانش بگویند آنان از جهت عقیده، پیرو مسلک احمد بن حنبل هستند.
موید دوم: اجماع سکوتی صحابه و موافقت اکثر علمای مسلمان
علاوه بر این؛ علمای معاصر شیخ محمد با تبرک جستن به قبور صالحان به این صورت موافق بودند و آن را عبادت غیر خدا و شرک نمی‌دانستند، بلکه چه بسا موافق نظر احمد بن حنبل بودند که آن را به هیچ وجه حرام و حتی مکروه نمی‌داند. حجت و دلیل احمد بن حنبل و دیگر علما -که اکثریت علمای مسلمانان را تشکیل می‌دهند و انجام دادن آن را بدون اشکال، مباح یا مستحب می‌دانند- عمل برخی از اصحاب مانند ابوایوب انصاری و ابن عمر است که مشابه این عمل را در میان صحابه نزد منبر یا قبر پیامبر صلی الله و علیه و آله و سلم انجام می‌دادند و هیچ یک از صحابه به آنان اعتراض نمی‌کردند که این موضوع وحدت عملی یا اجماع سکوتی بر روا بودن آن است.
سوال: آیا تبرک به قبر پیامبر صلی الله و علیه و آله و سلم که تربت آن برکت دارد با قبر غیر او متفاوت است!
پاسخ: شیخ این عمل را پرستش می‌داند و پرستش انبیا جایز نیست و او بارها گفته است: «هر کس پیامبر صلی الله و علیه و آله و سلم یا یکی از اولیا را پرستش کند، مشرک است.»
علی رغم اینکه کلی شیخ صحیح است و او در این گفته صادق می باشد، اما اینکه می‌گوید: «هرکس به آنان تبرک بجوید مشرک شده» سخن نادرستی است، [یعنی شیخ در تعیین مصداق دچار اشتباه شده است،] چرا که وی در وارد کردن صورت‌ها و اعمال فراوان در ضمن شرک که نه شرک اصغر است و نه اکبر، خطا کرده‌است.
بی‌تردید پرستش پیامبران جایز نیست و همه با وی در این مقدمه موافق‌اند، بلکه اعتراض آنان به شیخ در این است که توسل و تبرک را شرکت اکبر قرار داده است، در حالی که این عمل را صحابه اهل بدر و رضوان انجام داده‌اند، و هیچ یک از صحابه و یا تابعین به آن اعتراض نکرده‌اند. بنابراین لازمه دیدگاه شیخ محمد تکفیر ابو ایوب انصاری، ابن عمر و احد بن حنبل است، بلکه لازمه آن تکفیر صحابه‌ای است که به آنان اعتراض نکردند.
موید سوم: قول ذهبی، عالم بزرگ تسنن
ابراهیم حربی حنبلی ـ از شاگردان برجسته احمد بن حنبل ـ می‌گوید: «خاک قبر معروف کرخی، پادزهر مجرب است.» و ذهبی آن را تایید کرده، بلکه ذهبی در شرح این گفته افزوده است: «نزد قبر او دعای مضطر اجابت می‌شود، زیرا دعا در اماکن متبرکه مستجاب می‌شود، همان‌گونه که امید اجابت دعای سحرگاهان و دعای بعد از نمازهای واجب و دعا در مساجد وجود دارد.»[۲]
نتیجه نهایی
بنابراین اگر دیدگاه شیخ صحیح باشد، وهابیون باید متلزم شوند که احمد بن حنبل، به انضمام ابراهیم حربی و ذهبی که معاصران شیخ محمد بودند؛ و ابوایوب انصاری، ابن عمر و جمیع صحابه ای که در برابر این عمل سکوت کردند، همگی کافر به کفر اکبر هستند که باعث خروج از دین می‌شود. ولی وهابیون هرگز به این مسئله متلزم نمی شوند!
منبع: مبلغ نه پیامبر / حسن بن فرحان مالکی / نشر ادیان
[۱] معرفه الرجال، ج ۲، ص ۴۲۹٫
[۲] سیر اعلام النبلاء، ج ۹، ص ۳۴۳٫
پاسخ دهید