مرحوم صدر در کتاب تاریخ عصر ظهور (جلد سوم ص ۳۸۹) در رابطه با دامنه عملیات نظامی امام زمان عجل الله تعالی فرجه بحث گسترده‌ای دارند و به همین مناسبت بحث درگیری سفیانی با امام زمان عجل الله تعالی فرجه را بیان می‌کند. لذا ما باید بحث کنیم که آیا درگیری امام با طایفه کلب، همان قرقیسیا است؟ آیاجنگ با یهود و جریان، دجال است که از آن به جنگ آرماگدون تعبیر می‌کنند؟

طبق روایت در شام درگیری شدیدی بین طایفه کلب و لشکر امام زمان عجل الله تعالی فرجه رخ می‌دهد که در نتیجه این طایفه تارو مار و متفرق می‌شوند و غنایم زیادی از آن‌ها گرفته می‌شود، تاسف از آن کسی است که شاهد این درگیری نباشد، این مباحث در کتب عامه و ما آمده است هرچند در کتب ما چنین روایاتی، سندشان مشکل دارد به عنوان مثال مرحوم مجلسی روایت مرفوعه‌ای را در این زمینه ذکر می‌کند:

وَ بِإِسْنَادِهِ رَفَعَهُ إِلَى جَابِرِ بْنِ یَزِیدَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ إِذَا بَلَغَ السُّفْیَانِیَّ أَنَّ الْقَائِمَ قَدْ تَوَجَّهَ إِلَیْهِ مِنْ نَاحِیَهِ الْکُوفَهِ یَتَجَرَّدُ بِخَیْلِهِ حَتَّى یَلْقَى الْقَائِمَ فَیَخْرُجُ فَیَقُولُ أَخْرِجُوا إِلَیَّ ابْنَ عَمِّی فَیَخْرُجُ عَلَیْهِ السُّفْیَانِیُّ فَیُکَلِّمُهُ الْقَائِمُ ع فَیَجِی‏ءُ السُّفْیَانِیُّ فَیُبَایِعُهُ ثُمَّ یَنْصَرِفُ إِلَى أَصْحَابِهِ فَیَقُولُونَ لَهُ مَا صَنَعْتَ فَیَقُولُ أَسْلَمْتُ وَ بَایَعْتُ (سفیانی مشکل عقیدتی دارد و به خداهم اعتقاد ندارد، بعداً به این بحث می‌پردازیم هرچند در این جا می‌گوید که اسلام و ایمان آوردم) فَیَقُولُونَ لَهُ قَبَّحَ اللَّهُ رَأْیَکَ بَیْنَ مَا أَنْتَ خَلِیفَهٌ مَتْبُوعٌ فَصِرْتَ تَابِعاً فَیَسْتَقْبِلُهُ فَیُقَاتِلُهُ ثُمَّ یُمْسُونَ تِلْکَ اللَّیْلَهَ ثُمَّ یُصْبِحُونَ لِلْقَائِمِ ع بِالْحَرْبِ فَیَقْتَتِلُونَ یَوْمَهُمْ ذَلِکَ ثُمَّ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى یَمْنَحُ الْقَائِمَ وَ أَصْحَابَهُ أَکْتَافَهُمْ فَیَقْتُلُونَهُمْ حَتَّى یُفْنُوهُمْ حَتَّى إِنَّ الرَّجُلَ یَخْتَفِی فِی الشَّجَرَهِ وَ الْحَجَرَهِ فَتَقُولُ الشَّجَرَهُ وَ الْحَجَرَهُ یَا مُؤْمِنُ هَذَا رَجُلٌ کَافِرٌ فَاقْتُلْهُ فَیَقْتُلُهُ قَالَ فَتَشْبَعُ السِّبَاعُ وَ الطُّیُورُ مِنْ لُحُومِهِمْ فَیُقِیمُ بِهَا الْقَائِمُ ع مَا شَاءَ قَالَ ثُمَّ یَعْقِدُ بِهَا الْقَائِمُ ع ثَلَاثَ رَایَاتٍ لِوَاءً إِلَى الْقُسْطَنْطِینِیَّهِ یَفْتَحُ اللَّهُ لَهُ وَ لِوَاءً إِلَى الصِّینِ فَیَفْتَحُ لَهُ وَ لِوَاءً إِلَى جِبَالِ الدَّیْلَمِ فَیَفْتَحُ لَه.[۱]

از عبارت «فَیَخْرُجُ فَیَقُولُ أَخْرِجُوا إِلَیَّ ابْنَ عَمِّی، سفیانی می‌گوید که می‌خواهم با پسر عمم [امام زمان] ملاقات کنم» استفاده می‌شود که بین بنی سفیان و بنی هاشم رابطه نسبی است، (البته بیان شد که رابطه‌ای بین بنی سفیان و بنی هاشم وجود ندارد) مرحوم صدر هم در این مورد بیانی دارد:

منشاء کلام سفیانی که خواستار ملاقات با امام زمان عجل الله تعالی فرجه می‌باشد، این است که اهل سنت مدعی هستند که دو خاندان بنی سفیان و بنی هاشم فامیل هستند و این ادعائی بیش نیست که تاریخ آن را تایید نمی کند و ظاهر روایت این است که سفیانی از پیش خودش چنین ادعائی را کرده است.[۲]

پس نسبتی بین سفیانی و امام زمان عجل الله تعالی فرجه نمی باشد و سرنوشت او این گونه است که اسیر می‌شود و سپس او را اعدام می‌کنند، روایت بحارالانوار هم گویای همین مطلب است:

«… وَ یَأْخُذُ السُّفْیَانِیَّ أَسِیراً فَیَنْطَلِقُ بِهِ وَ یَذْبَحُهُ بِیَدِهِ…»[۳]

***

اعتقاد سفیانی

آیا سفیانی مسلمان است و یا پیرو ادیان آسمانی دیگر است و یا بی دین است؟ روایات و اقوال در این زمینه متعدد است.

هدف سفیانی که نصب عداوت و دشمنی برای اهل بیت و پیروان او است حکایت از عقیده او هم دارد هرچه باشد انسانی است که رابطه اش را با خدا قطع کرده است. در بعضی اخبار(مسامحتاً به اثر روایت می گوییم) آمده که سفیانی مسیحی و یا مورد حمایت مسیحیان است و از بعضی اخبار بر می آید که خداشناس است و در بعضی روایات وارد شده که وی، مسلمان ناصبی و مبغض اهل بیت است که در زمان ظهورامام عجل الله تعالی فرجه ایمان آورده ولی دوباره دست از ایمان بر می دارد و پس از آن دستگیر و کشته می شود.

***

 اما تفصیل روایات و اقوال در زمینه اعتقاد سفیانی:

نظریه اول: مسیحی بودن سفیانی

یکی از آن نصوص که دلالت بر مسیحی بودن سفیانی و یا این که سفیانی از دست پروردگان آن‌ها است. روایت الغیبه شیخ طوسی است:

قَرْقَارَهُ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَیْمُونٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ سَعْدٍ الْکَاهِلِیِّ عَنِ الْأَعْمَشِ عَنْ بَشِیرِ بْنِ غَالِبٍ قَالَ: ‏یُقْبِلُ السُّفْیَانِیُّ مِنْ بِلَادِ الرُّومِ مُتْنَصِراً فِی عُنُقِهِ صَلِیبٌ وَ هُوَ صَاحِبُ الْقَوْم.[۴]

در غیبت شیخ از اعمش از بشر بن غالب روایت نموده گفت که سفیانى به دین نصرانیت از کشور روم (ایتالیای امروز) مى‏آید و صلیبى در گردن دارد و او در آن روز صاحب قوم است.

البته این روایت نیست بلکه شیخ طوسی به سند خودش از بشر بن غالب اسدی نقل می کند، (بشر از اصحاب امیرالمومنین و حسنین وامام سجاد علیهم السلام می باشد‏، ظاهراً ایشان و برادرش دعای عرفه را از امام حسین علیه السّلام نقل می کنند، البته اگر بشر توثیق نشد لطمه‌ای به اعتبار دعا نمی زند چون دعا از نظر متن به قدری قوت دارد که از غیر معصوم صادر نمی شود) بنده (آیت الله طبسی) برای بِشْر توثیقی نیافتم بلکه اگر ثقه هم باشد، روایت به معصوم منتهی نمی شود. با این سخن نمی خواهم انحراف اعتقادی سفیانی را نفی کنم، او از شجره ملعونه و از سرسخت ترین دشمنان اهل بیت علیهم السلام است بلکه می خواهیم از نظر سندی و فنی روایت را بررسی کنیم.

***

نظریه دوم: پایبند به دین نبودن

در اعتقاد سفیانی، پایبند نبودن به دین ذکر شده است. روایت از الغیبه نعمانی است.

أَخْبَرَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ قَالَ حَدَّثَنَا حُمَیْدُ بْنُ زِیَادٍ قَالَ حَدَّثَنِی عَلِیُّ بْنُ الصَّبَّاحِ بْنِ الضَّحَّاکِ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو عَلِیٍّ الْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْحَضْرَمِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عَبْدِ الْحَمِیدِ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ الْخَزَّازِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ الْبَاقِرِ ع قَالَ السُّفْیَانِیُّ أَحْمَرُ أَشْقَرُ أَزْرَقُ لَمْ یَعْبُدِ اللَّهَ قَطُّ وَ لَمْ یَرَ مَکَّهَ وَ لَا الْمَدِینَهَ قَطُّ یَقُولُ یَا رَبِّ ثَارِی وَ النَّارَ یَا رَبِّ ثَارِی وَ النَّار.[۵]

محمّد بن مسلم از امام باقر علیه السّلام روایت کرده که فرمود: «سفیانى سرخ‏روئى سفید پوست و زاغ چشم است، هرگز خدا را پرستش ننموده و هرگز نه مکّه را دیده و نه مدینه را، مى‏گوید: خدایا انتقام خویش را (از مردم) مى‏طلبم هر چند با رفتن در آتش باشد، خدایا انتقام خویش را مى‏طلبم هر چند با رفتن در آتش باشد.

از این روایت استفاده می شود که سفیانی متمرد است نه این که بی دین باشد و خدا را قبول نداشته باشد، پس ظاهر روایت غیر از ادعای بعضی است.

***

نظریه سوم: سفیانی مسلمان منحرف و ناصبی است

سفیانی مسلمان ناصبی است. یکی از روایات در این زمینه، روایت الغیبه شیخ طوسی است. [۶]

الْفَضْلُ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ جَبَلَهَ عَنْ عُمَرَ بْنِ أَبَانٍ الْکَلْبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ کَأَنِّی بِالسُّفْیَانِیِّ أَوْ بِصَاحِبِ السُّفْیَانِیِّ قَدْ طَرَحَ رَحْلَهُ فِی رَحْبَتِکُمْ بِالْکُوفَهِ فَنَادَى مُنَادِیهِ مَنْ جَاءَ بِرَأْسِ شِیعَهِ الجار[۷]عَلِیٍّ فَلَهُ أَلْفُ دِرْهَمٍ فَیَثِبُ عَلَى جَارِهِ وَ یَقُولُ هَذَا مِنْهُمْ فَیَضْرِبُ عُنُقَهُ وَ یَأْخُذُ أَلْفَ دِرْهَمٍ [۸] أَمَا إِنَّ إِمَارَتَکُمْ یَوْمَئِذٍ لَا یَکُونُ إِلَّا لِأَوْلَادِ الْبَغَایَا وَ کَأَنِّی أَنْظُرُ إِلَى صَاحِبِ الْبُرْقُعِ قُلْتُ وَ مَنْ صَاحِبُ الْبُرْقُعِ فَقَالَ رَجُلٌ مِنْکُمْ یَقُولُ بِقَوْلِکُمْ یَلْبَسُ الْبُرْقُعَ فَیَحُوشُکُمْ- فَیَعْرِفُکُمْ وَ لَا تَعْرِفُونَهُ فَیَغْمِزُ بِکُمْ رَجُلًا رَجُلًا أَمَا إِنَّهُ لَا یَکُونُ إِلَّا ابْنُ بَغِی[۹].

‏عمر بن ابان کلبى از حضرت صادق علیه السّلام روایت کرده که فرمود: گویا سفیانى [راوى میگوید یا فرمود رفیق وهمکار سفیانی] در کوفه شهر شما فرود آمده و از جانب او صدا میزنند هر کس سر یک نفر از شیعیان على علیه السّلام را بیاورد هزار درهم باو خواهیم داد. کار بآنجا میرسد که همسایه همسایه را میگیرد و میگوید: این از شیعیان على علیه السّلام است. سپس گردن او را میزند و هزار درهم میگیرد. آگاه باشید آن روز فقط زنازادگان بر شما حکومت میکنند گویا هم اکنون صاحب نقاب را مى‏بینم. من عرض کردم: صاحب نقاب کیست؟ فرمود: مردى از شماست و تظاهر به عقیده شما میکند و نقاب به صورت میزند و شما را صید می کند. او شما را میشناسد ولى شما او را نمیشناسید، یک یک شما را با سعایت به دام بلا مبتلا میسازد. آگاه باشید که او زنازاده است‏.

***

کسانی که می گویند سفیانی مسلمان منحرف و مبغض اهل بیت و پیروان او می باشد به این روایت استناد می کنند که ظاهراً همین نظر در مورد سفیانی صحیح است، ما دشمن مولا علی علیه السّلام را مسلمان نمی‌دانیم، بسیاری از اهل سنّت ناصبی و دشمن اهل بیت نیستند بلکه به اهل بیت محبت دارند، هرچند این مقدار مطلوب نیست چون مطلوب، تمسک به ولایت و راه و روش اهل بیت است.

وهابیون، کلام حضرت امام(ره) در تحریرالوسیله و دیگر بزرگان ما را در مورد نواصب به همه اهل سنّت تطبیق می دهند [تا بدین وسیله شیعه را دربین مسلمانان از اعتبار ساقط کنند] در حالی که این گونه نمی باشد و نواصب با اهل سنت فرق دارند که همان شجره ملعونه و پیروان آن هستند.

پس سه قول در مورد اعتقاد سفیانی است و هرکدام که باشد انحراف عقیده در او مشهود و اهدافش که قتل شیعه است، حاکی از اوج دنائت و رذالتش است.

منبع: اقتباسی از متن درس خارج مهدویت حضرت آیت الله طبسی.

[۱] – بحار الأنوار، علامه مجلسی، ج‏۵۲ ، ۳۸۸ ، باب ۲۷

[۲] – تاریخ عصر ظهور، مرحوم صدر، ص ۳۸۹

[۳] – بحارالانوار ج۵۲، ص ۳۴۴

[۴] – الغیبه، شیخ طوسی، ص ۴۶۲/ بحار الأنوار، علامه مجلسی، ج‏۵۲، ص ۲۱۷، باب ۲۵

[۵] – الغیبه ، نعمانی، ص۳۰۶، باب ۱۸، ح۱۸

[۶] – الغیبه، شیخ طوسی، ص ۴۵۱/ بحار الأنوار،علامه مجلسی،ج‏۵۲، ص ۲۱۵، باب ۲۵

[۷] – سفیانی با حدیث پیامبر(ص) در مورد همسایه چه می کند؟ وَ مَا زَالَ جَبْرَئِیلُ ع یُوصِینِی بِالْجَارِ حَتَّی ظَنَنْتُ أَنَّهُ سَیُوَرِّثُه‏

[۸]  – شبیه آن چه که در عراق بعد از سقوط طاغوت بغداد اتفاق افتاد، وهابیون از خدابی خبراز نسل شجره ملعونه برای کشتن و سر شیعیان مناطق شیعه نشین عراق جایزه و پول تعیین کرده بودند و بسیاری از شیعیان را قتل عام کردند و اسف بارتر این که در ایام حج عکس های این صحنه ها را پخش می کنند والقاء می کنند که مقتولین جزو اهل سنت هستند که به دست شیعیان کشته شده اند، من پوستر و بروشرهای آن ها را دارم.

[۹]  – بحار الأنوار، علامه مجلسی ، ج‏۷۳، ص۳۳۳