توقف بر شخصی از اهلبیت (ع) بهعنوان آخرین امام و مهدی منتظر، مسأله بیسابقه و جدیدی نبوده است. گروهی از شیعیان که امام کاظم (ع) را مهدی و قائم منتظر میدانستند با نام واقفیه یا واقفه شناختهشدهاند. این گروه ضمن اینکه بخش وسیعی از توان و فرصت حضرت رضا (ع) را مصروف خود ساخته بودند، از جهات متعدد تهدیدی جدی برای تفکر اصیل شیعی بهحساب میآمدند. به همین مناسبت واکاوی ماهیت و شخصیتهای جریان مذکور، از زوایای مختلفی موردتوجه پژوهشگران و تحلیلگران مطالعات اسلامی قرار گرفته است. این پژوهشگران اغلب، انگیزهها و باورهای شخصی پایهگذاران واقفیه را عامل اصلی پیدایش این جریان برشمردهاند؛ اما نوشتار حاضر با روش سند پژوهی ضمن بررسی باورهای دینی و آموزههای اعتقادی جامعه شیعی آن روز، در پی اثبات این مدعاست که اندیشه واقفیه معاصر امام رضا (ع)، استمرار و نسخه تکاملیافتهای از انحراف نخستینی است که در حاشیه دو اصل شیعی «امامت» و «مهدویت» شکلگرفته و در مقاطع مختلف ظهوری اقتضایی داشته است.
اهل بیت > سیره و زندگانی اهل بیت علیهم السلام > 09 - امام کاظم علیه السلام > بررسی تاریخی زمینههای اعتقادی پیدایش واقفیه
بررسی تاریخی زمینههای اعتقادی پیدایش واقفیه
مقاله ای از سید عبدالکریم حسنپور
پاسخ دهید