شیخ انصارى فقیه و اصولى بزرگ، عالم ربّانى: مرتضى بن محمّد امین دزفولى نجفى (۱۲۱۴ـ ۱۲۸۱)، صاحب تألیفات بسیار در فقه و اصول، از جمله: «المتاجر»، و «الرسائل». رحمه  اللّه   ـ در جایى از کتاب رسائل مى  فرماید:

« رَزَقَنَا اللّهُ الْإِجْتِهادَ الَّذى هُوَ أَشَقُّ مِنْ طُولِ الْمَکْثِ فِى الْجِهادِ. »  ر.ک: فرائد الاصول، ص ۴۹۳: «وَفَّقَنا اللّه   لِلاْءِجْتِهادِ الَّذى هُوَ أَشَدُّ مِنْ طُولِ الْجِهادِ، بِحَقِّ محمّد وَ آلِهِ الاْءَمْجادِ.»

خداوند، اجتهاد را، که از ایستادگى در جهاد سخت  تر است، به ما روزى کند!

آرى، کسى مى  فهمد اجتهاد« أَشَقّ » و سخت  تر است که معناىِ « مِدادُ الْعُلَماءِ أَفْضَلُ مِنْ دِمآءِ الشُّهَدآءِ » در روایت منقول از رسول اکرم ـ صلّى  اللّه  علیه  وآله  وسلّم ـ آمده است: « إِذا کانَ یَوْمُ القِیامَهِ وُزِنَ [یُوزَنُ] مِدادُ الْعُلَماءِ مَعَ دِماءِ الشُّهَداءِ، فَیُرَحَّجُ مِدادُ الْعُلَماءِ عَلى دِماءِ الشُّهَداءِ. »؛ (هنگامى که روز قیامت فرا مى  رسد، مداد دانشمندان با خون شهیدان سنجیده مى  شود و مداد دانشمندان سنگین  تر از خون شهیدان مى  گردد.) بحار الانوار، ج ۲، ص ۱۶؛ ارشاد القلوب، ج ۱، ص ۱۵۶؛ امالى طوسى، ص ۵۲۱٫ هم چنین در روایت منقول از امام صادق ـ علیه  السّلام ـ آمده است: « إِذا کانَ یَوْمُ الْقیامَهِ، جَمَعَ اللّه   ـ عزّ و جلّ ـ النّاسَ فى صَعیدٍ واحِدٍ، وَ وُضِعَتِ الْمَوازینُ فَتُوزَنُ دِماءُ الشُّهَداءِ مَعَ مِدادِ العُلَماءِ، فَیُرَحَّجُ مِدادُ العُلَماءِ عَلىدِماءِ الشُّهَداءِ. »؛ (وقتى روز قیامت فرا مى  رسد، خداوند ـ عزّوجلّ ـ مردم را گرد هم مى  آورد، و ترازوها [براى سنجش اعمال] نهاده مى  شود و خون شهیدان با مداد دانشمندان سنجیده مى  شود و در نتیجه مداد دانشمندان سنگین  تر از خون شهیدان مى  گردد.) من لا یحضره الفقیه، ج ۴،ص ۳۹۸؛ بحار الانوار، ج ۲، ص ۱۴، ج ۷، ص ۲۲۶؛ امالى صدوق، ص ۱۶۸٫(مداد[= دانش] دانشمندان از خون شهیدان برتر است.) را بفهمد.

منبع: کتاب در محضر حضرت آیت الله العظمی بهجت- جلد۱ / محمد حسین رخشاد