چرا کفر بخشیده می شود ولی شرک بخشیده نمی شود؟

پاسخ اجمالی

۱ – در این زمینه باید گفت که «کفر» اقسام مختلفی دارد، و «شرک» نیز یکی از اقسام آن محسوب می شود. همچنین اینگونه نیست که «کفر» به طور مطلق بخشودنی باشد و آیاتی مانند آیات ۱۳۷ و ۱۶۸ سوره نساء وجود دارد که صراحتاً اعلام می کند که کفر نیز بخشودنی نیست،  بنابر این، از این جهت فرقی میان کفر و شرک وجود ندارد.[۱]
البته کفر افرادی مانند مستضعفان فکری قابل بخشش است.
۲ – در تعالیم و آموزه های قرآن کریم و روایات «شرک» و «کفر» از گناهان بسیار بزرگ و نابخشودنی[۲]به شمار می آیند، و بالاترین مرتبه شرک، شرک به خدای متعال است.
قرآن کریم از قول لقمان حکیم در سفارش به فرزندش می فرماید: پسرم هیچ چیز را شریک خدا قرار مده که شرک ظلم عظیمی است. «وَ إِذْ قالَ لُقْمانُ لِابْنِهِ وَ هُوَ یَعِظُهُ یا بُنَیَّ لا تُشْرِکْ بِاللَّهِ إِنَّ الشِّرْکَ لَظُلْمٌ عَظِیمٌ».[۳]
و یا در آیه ای دیگر می خوانیم: خداوند (هرگز) شرک را نمی بخشد! و پایین ‏تر از آن را برای هر کس (بخواهد و شایسته بداند) می بخشد. و آن کسی که برای خدا، شریکی قرار دهد، گناه بزرگی مرتکب شده است.[۴]
اساسی ترین مسئله عقیدتی که لقمان حکیم به فرزندش سفارش می کند، مسئله «توحید» است. توحید در تمام زمینه ها و ابعاد؛ زیرا هر حرکت تخریبی و ضد الهی از شرک سرچشمه می گیرد؛ مانند دنیا پرستی، مقام پرستی، هوا پرستی، و … که هر کدام شاخه ‏ای از شرک محسوب می ‏شود. همان گونه که اساس تمام حرکت های صحیح و سازنده، توحید و تنها دل به خدا بستن، و سر بر فرمان او نهادن، و از غیر او بریدن و همه بت ها را در آستان کبریایی او در هم شکستن است.
قابل توجه است که لقمان حکیم، دلیل بر نفی شرک را این ذکر می ‏کند که شرک ظلم بزرگی است. چه ظلمی بالاتر از این که موجودات بی ارزشی را همتای خدا قرار دهند؛ لذا کفر و شرک به خدا که انکار حقایق عالم را به دنبال دارد و موجب انکار همه حقایق هستی و خالق می گردد، موجب محرومیت های مختلف و همیشگی برای انسان می شود که از جمله آنها محروم شدن از بهشت و ورود به جهنم خواهد بود.
از سوی دیگر، باید توجه داشت که سایر گناهان اگر چه در جای خویش موجبات عذاب الهی را فراهم می کند، اما از جهت شدت و حساسیت موضوع به این حد نیست؛ یعنی این گناهان، وجود خدا که اصل و ریشه است را زیر سؤال نمی برد؛ به همین دلیل خداوند حساسیت ویژه ای را نسبت به شرک قائل می شود.
گفتنی است که عفو الهی شامل افرادی می ‏شود که شایستگی آن را دارند. عفو الهی مشروط به مشیت و خواست او است و به این ترتیب یک مسئله عمومی و بدون قید و شرط نیست، و مشیت و اراده او تنها در مورد افرادی است که شایستگی خود را عملاً به نوعی اثبات کرده  اند. و از این جا روشن می شود که چرا شرک قابل عفو نیست؛ زیرا مشرک ارتباط خود را از خداوند به کلی بریده و مرتکب کاری شده است که بر خلاف اصلی ترین اصول ادیان الهی است.[۵]
البته نظر برخی مفسران آن است که حکمت این که خدای متعال شرک را نمی ‏آمرزد، این است که عالم خلقت که سراپایش رحمت خدا است، اساسش عبودیت خلق و ربوبیت خداى تعالى است، همچنان که خود خداى تعالى فرمود: «وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلَّا لِیَعْبُدُونِ».[۶] و روشن است که با وجود شرک، دیگر عبودیتى در کار نیست.[۷]

 

 

 منبع:اسلام کوئست

پی نوشت:

[۱]. ر. ک: پاسخ های ۸۲۶۸۹؛ ۲۷۱۴۷.

[۲]. البته در صورت توبه و پشیمانی حتی شرک و کفر نیز قابل بخشش است.

[۳]. لقمان، ۱۳٫

[۴]. نساء، ۴۸٫

[۵]. ر. ک: مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ‏۱۷، ص ۳۸- ۳۹، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.

[۶]. ذاریات، ۵۶٫

[۷]. طباطبائی، سید محمد حسین‏، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‏۴، ص ۳۷۰، قم، دفتر انتشارات اسلامی‏، چاپ پنجم‏، ۱۴۱۷ق.