یکی از شاخصه‌های مهم تمدن اسلامی، اسلامی بودن سبک زندگی است که نظارت اجتماعی می‌تواند به تحقق آن کمک کند. نظارت اجتماعی که در فقه اسلامی با عنوان امر به معروف و نهی از منکر شناخته می‌شود به‌عنوان ضامن بقای اسلام و واجبی که به سبب آن، اجرای همه واجبات صورت می‌پذیرد، معرفی شده است. این مقاله با رویکرد کاربردی می‌کوشد رابطه‌ای منطقی بین نظارت اجتماعی و ظهور، استمرار و انحطاط تمدن برقرار کند و با اثبات اهمیت و نقش تعیین کننده آن در هر یک از این حوزه‌های سه‌گانه، شواهد قرآنی و روایی دلالت کننده بر این موضوع را ارائه کند.