از جمله ویژگی‌های بارز آیات قرآن دعوت مخاطبان به تعقّل، تدبّر و استنتاج است؛ اما در باب استقلال عقل در معارف مربوط به مبدأ و معاد، به آسانی نمی‌توان قرآن را موافق یا مخالف دانست؛ هرچند در هر سو گروه زیادی از اندیشمندان وجود داشته یا حتی نحله‌های علمی پدید آمده باشد. روایات شیعی نیز که در اصلِ ارزش و اعتبار عقل هم‌سو با قرآن است و بر رابطه تنگاتنگ عقل و وحی تأکید دارد، بی‌نیازی عقل از وحی در دستیابی به فروع آن معارف را برنمی‌تابد. این مقاله با پرهیز جدی از بحث‌های دامنه‌دار در بین نحله‌های فکری و با قصر نظر بر پاره‌ای از آیات و روایات کلیدی، به این نتیجه دست یافته است که در نگاه دین، عقل موهبتی است الهی برای دریافت معارف ربانی از سرچشمه وحی، و بیان می‌دارد که وحی بهترین منبع تغذیه عقل و عقل، مخاطب اصلی وحی است.