برای فراهم نمودن زمینه های تأثیر نیز دو کار لازم است؛

اول: شناخت موانع تأثیرگذاری و برطرف نمودن آنها

یکی از مهم

رعایت مراتب

رعایت مراتب، اصل مهمی است که از جنبه های اخلاقی و روانی خاصی برخوردار است. بی توجهی به این اصل، امر و نهی را کم رنگ یا دشوار می سازد. به کارگیری مراتب و مراحل بالاتر در صورت کافی بودن مراتب پایین، امر و نهی دینی را با فشار بیشتر و در نتیجه لج بازی یا عکس العمل منفی گنه کار رو به رو

برخوردهای سلیقه ای

آنچه باید در امر و نهی دینی مورد توجه قرار گیرد بایدها و نبایدهای شرعی و عقلی است. اما اگر با اعمال سلیقه ها و حب و بغض های شخصی درآمیزد قداست امر و نهی دینی از بین می رود و اثرگذاری آن به دشواری می گراید. در حالی که باید به مسائل جزیی و جانبی حساسیت نورزد که چه بسا این حساسیت ها سبب ترک واجب یا انجام گناه گردد.

بی توجهی به زمان و مکان

برخی از امر و نهی های غیرموفق ریشه در انتخاب مکان یا زمان آنها دارد. انتخاب زمان یا مکان نامناسب لجاجت و پرخاش گری گنه کار را به همراه دارد. گاهی نهی از منکر دربین دوستانش غرور و مخالفت او را ظاهر می کند اما همین تذکر اگر در خلوت صورت پذیرد عکس العمل منفی او را به همراه ندارد ضمن این که تأثیرات مطلوبی را به همراه دارد.[۱]

دوم: شناخت روش های تأثیرگذار و به کارگیری آنها

امام خمینی با تصریح به این که برای تأثیر باید از راه های مختلف استفاده کرد، به ذکر نمونه های ذیل پرداخته اند:

۱ – اگر می داند که تنها با موعظه و تقاضا می تواند به این هدف برسد باید از این روش استفاده کند.

۲ – اگر احتمال می دهد یا می داند که با تکرار امر و نهی تأثیر خواهد داشت باید امر و نهی را تکرار کند.

۳ – اگر می داند که با اجازه به گناه کوچک تری می تواند جلوی یک گناه بزرگ را بگیرد مثل این که دست نامحرم را بگیرد برای این که جان او را حفظ کند، باید از این روش استفاده کند و اجازه این تخلف و معصیت کوچک تر را بدهد.

۴ – اگر بداند امر و نهی هر چند در حال حاضر اثری ندارد ولی برای آینده اثر خواهد داشت باید انجام دهد.

۵ – اگر می داند که امر و نهی نسبت به دیگران مؤثر واقع می شود هر چند بر مخاطب اثر نمی بخشد امر و نهی واجب است.

۶ – اگر می داند نهی از منکر نه تنها موجب ترک منکر نمی شود بلکه موجب اصرار بیشتر گناه می شود و بداند اگر او را امر به منکر کند آن را ترک می کند درصورتی که محذور دیگر نباشد لازم است به جای نهی از منکر امر به منکر کند!! [چه بسا در مواردی است که طرف لج بازی می کند و با ارتکاب منکر سرش به سنگ می خورد و موجب جلوگیری از تکرار خطا و گناه می شود].[۲]

۷ – ممکن است که اگر کاری به تنهایی انجام پذیرد، تأثیری از خود بر جای نگذارد، اما اگر به صورت جمعی و تشکیلاتی صورت پذیرد، تأثیر خود را خواهد داشت. در این صورت نمی توان شانه از بار مسئولیت خالی کرد و کنار نشست.[۳]

منبع:نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها / مؤلف:سید حسن موسوی/پرسش وپاسخ دانشجویی

[۱] – محمدرضا اکبری، تحلیلی نو و عملی از امر به معروف و نهی از منکر در عصر حاضر، پیام عترت، ۱۳۷۸ش، ششم، ص۱۱۷- ۱۲۱٫

[۲] – سید روح الله خمینی، تحریرالوسیله، ترجمه فارسی، ج۱، ص۵۳۳٫

[۳] – همان، مسئله ۳، ص۳۹۸٫