«یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیامُ کَما کُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ»؛[۱] «اى کسانى که ایمان آورده اید! روزه بر شما مقرر شده است؛ همان گونه که بر کسانى که بیش از شما [ بودند] مقرر شده بود؛ باشد که پرهیزکارى کنید».

«روزه» در لغت به معناى امساک و خوددارى از هر چیز است و در اصطلاح فقه عبارت است از: «امساک و خود دارى از موارد هشت گانه[۲] ـ از هنگام اذان صبح تا اذان مغرب ـ به قصد انجام دادن فرمان خداوند».

شواهد فراوانى در تاریخ به چشم مى خورد که روزه در میان یهود و مسیحیت و اقوام و ملت هاى دیگر نیز بوده است. آنان به هنگام مواجهه با غم و اندوه و توبه و طلب خشنودى خداوند، روزه مى گرفتند تا با این کار در پیشگاه او اظهار عجز و تواضع نموده و به گناهان خود اعتراف کنند. از انجیل استفاده مى شود که مسیح علیه السلام چهل شبانه روز، روزه داشته است.[۳] قرآن مجید به صراحت بیان مى کند: این فریضه الهى، در امت هاى پیشین نیز واجب بوده است.[۴]

روزه ابعاد گوناگون و تأثیرات مفیدى بر وجود انسان دارد. مهم ترین این آثار عبارت است:

۱ – روزه روح انسان را تلطیف و اراده او را قوى و غریزه هایش را تعدیل مى کند «لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ».

۲ – روزه براى برقرارى مساوات میان فقیر و غنى است تا مردم با چشیدن طعم گرسنگى، به یاد فقیران و محرومان بیفتند و حق آنان را ادا کنند.[۵]

۳ – روزه اثر بهداشتى و درمانى فراوان دارد و باعث سلامتى و تندرستى جسم مى گردد.[۶] الکسى سوفورین (دانشمند روسى) روزه دارى را طریق درمان بسیارى از بیمارى ها ـ از جمله کم خونى، ضعف روده ها، رماتیسم، نقرس، بیمارى هاى چشم، مرض قند و بیمارى هاى کلیه و کبد ـ مى داند.[۷]

«روزه» عبادت است و باید براى انجام دادن فرمان خداوند، از اذان صبح تا مغروب کارى که روزه را باطل مى کند، انجام ندهد. این همان نیت روزه است و لازم نیست آن را از قلب خود بگذراند و یا بر زبان جارى کند. نیت براى روزه ماه رمضان و نذر معیّن، از اول شب تا اذان صبح و براى روزه غیر معین (مانند روزه قضا و نذر مطلق) از اول شب تا ظهر روز بعد است. نیت روزه مستحبى، از اول شب شروع شده و تمام روز ادامه دارد تا موقعى که به اندازه نیت کردن به مغرب وقت مانده باشد.

اگر انسان از روى عمد و اختیار کارى که روزه را باطل مى کند، انجام دهد، روزه اش باطل مى شود و باید علاوه بر قضا، کفاره نیز بدهد. کفاره روزه دو ماه روزه است که ۳۱ روز آن باید پى در پى باشد و یا شصت فقیر را سیر کند و اگر به هر کدام یک مد (تقریباً ۷۵۰ گرم گندم یا جو یا مانند آنها) بدهد، کافى است. دادن پول به فقیر کفایت نمى کند؛ مگر اینکه اطمینان داشته باشد فقیر به وکالت از او، طعام خریده، سپس آن را به عنوان کفاره قبول مى کند. همچنین مى تواند پول کفاره را به یکى از مراکز و نهادهاى مطمئن بدهد که به مصارف یاد شده مى رسانند (مانند دفاتر مراجع بزرگوار تقلید و کمیته امداد).

نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها

نویسنده:گروه مؤلفان

[۱] – بقره ۲، آیه ۱۸۳٫

[۲] – خوردن و آشامیدن، نزدیکى، استمناء، دروغ بستن بر خدا و پیغمبر و جانشینان او، رساندن غبار غلیظ به حلق، فرو بردن تمام سر در آب، باقى ماندن بر جنابت، حیض و نفاس تا اذان صبح، اماله کردن با چیز روان و قى کردن.

[۳] – ر.ک: تفسیر نمونه، ج ۱، ص ۶۳۳٫

[۴] – «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیامُ کَما کُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ»: بقره ۲، آیه ۱۸۳٫

[۵] – احادیث بسیارى در این زمینه آمده است، ر.ک: من لایحضره الفقیه، ج ۲، ح ۱۷۶۹ـ۱۷۶۶٫

[۶] – رسول خدا صلى‏الله‏علیه‏و‏آله «صُومُوا تَصِحُّوا» ؛ «روزه بگیرید تا سالم شوید».

[۷] – به نقل از: تفسیرنمونه، ج ۱، ص ۶۳۲٫