ازدواج و تشکیل زندگى مشترک خانوادگى از نیازهاى حیاتى انسان است و خوددارى از ازدواج، آسیب هاى گوناگون فردى و اجتماعى را به دنبال خواهد داشت.

البتّه عوامل بسیارى در گریز جوانان از ازدواج موثرند که برخى از آنها نظیر تحوّل جدّى در الگوهاى رفتارى خانواده ها مانند تغییر در نوع مصرف، مسکن و سطح انتظارات پسرها و دخترها و برخى دیگر ساخته و پرداخته ذهنیات فرد هستند.

به هر حال مشکلات و موانع ازدواج از یک سو و آرزوها، ایده آل ها و تصویرى که دختران و پسران از آینده و زندگى مشترک دارند، از سوى دیگر، موجب شده است که به آسانى تن به ازدواج ندهند؛ امّا نباید از نظر دور داشت که فرار از قانون طبیعت ممکن نیست و غریزه و فطرت را نمى توان سرکوب کرد.

میل فطرى انسان به زندگى مشترک و داشتن فرزند، براى همیشه، قابل سرکوب کردن نیست.

جوامع غربى که امروزه با پیرى جمعیت و عدم تمایل جوانان به ازدواج مواجه اند، از راه هاى دیگرى همچون پذیرش مهاجران خارجى و… سعى در جوان نگه داشتن جامعه خود دارند.

ازدواج در کنار مشکلات و مسئولیت هایى که به همراه خود دارد اگر با دوراندیشى و معیارهاى صحیح انجام گیرد فرد را وارد دنیایى بسیار زیبا و دل نشین مى نماید. پاره اى از این فواید عبارتند از:

۱ – کمالات معنوى

علامه محمدتقى جعفرى در پاسخ این سوال راسل که چرا اسلام این قدر به ازدواج بها داده و براى آن قانون قرار داده، گفته است: «اسلام با ازدواج مى خواهد انسان واقعى به وجود آورد، و مسئله انسان و انسانیت مطرح است».[۱]

ازدواج در فرهنگ اسلامى، پیوندى مقدس است که موجب حفظ دین[۲] و به وجود آورنده رابطه محبت است. ازدواج عاملى موثر در حفظ پاک دامنى و پاکى دل هاست. رسول گرامى صلى الله علیه و آله مى فرماید: «هرکس مى خواهد خدا را در حال پاکیزگى و پاکى ملاقات کند به وسیله ازدواج عفّت پیشه سازد».[۳]

همچنین حضرت فرمودند: «کسى که همسرى برگزیده است و ازدواج کرده است، خواب و استراحتش نزد خداوند، از روزه دارى و شب زنده دارى افراد مجرد (بدون همسر) با فضیلت تر است».[۴]

۲ – دورى از گناه

ازدواج، غریزه جنسى را در مسیر طبیعى خود قرار مى گیرد. حضرت رسول صلى الله علیه و آله درباره حفظ عفّت به واسطه ازدواج مى فرماید: «اى گروه جوانان! هر یک از شما که مى تواند ازدواج کند، اقدام نماید؛ زیرا ازدواج موجب مى گردد تا چشم و دامن انسان از گناه باز داشته شود و عفت انسان حفظ گردد».[۵]

در جاى دیگر فرمودند: «دختران جوان مانند میوه هاى درختان هستند که در زمان رسیدن باید آنان را چید وگرنه حرارت خورشید فاسد مى کند. دختران نیز هرگاه آنچه را که زن ها درمى یابند (نیازهاى عاطفى جنسى)، یافتند و نیاز به شوهر داشتند، اگر ازدواج نکنند، احتمال فساد و تباهى آنان وجود دارد؛ زیرا آنها هم بشر هستند».[۶] از این حدیث شریف، به خوبى استفاده مى شود که تأخیر در ازدواج از سنین جوانى، که سن نیاز به همسر است، موجب مشکلات دینى و عاطفى در فرد مى گردد؛ زیرا در این مقطع زندگى که نیازهاى عاطفى و جنسى در هر کس فعال است و انرژى کافى جنسى در او وجود دارد، اگر این نیاز به طور صحیح ارضا نشود، یا باید سرکوب گردد و یا به شیوه هاى نامناسب و ناهنجار تأمین شود که در هر دو صورت، موجب گناه شده و به عزت و سلامتى فرد آسیب مى رساند.

۳ – رحمت الهى

خداوند متعال به برخى کارها و رفتارهاى انسان عنایت ویژه و قابل توجهى دارد. به عنوان مثال؛ جوانمردى و امانت دارى را دوست داشته و فحشا و هرزه گى را ناپسند شمرده است. در قرآن کریم بعد از توصیه به ازدواج و تشکیل خانواده، روزى و رزق آنان را تضمین کرده است و وعده رهایى از فقر به آنان داده است.[۷]

امام صادق علیه السلام نیز فرمودند: «رزق و روزى به خاطر بچه ها و زنان داده مى شود و افزایش مى یابد».[۸]

پیامبر گرامى اسلام صلى الله علیه و آله همچنین درباره نزول رحمت الهى به همسرداران فرمود: «درهاى رحمت الهى در چهار زمان به طور ویژه گشوده مى شود؛ هنگام بارش باران، هنگام نگاه فرزند به چهره والدین، هنگام بازشدن درب خانه کعبه و هنگام نکاح و وصلت زناشویى».[۹]

در آموزه هاى دینى مجرد ماندن مورد نکوهش قرار گرفته است. پیامبر گرامى اسلام صلى الله علیه و آله در این زمینه مى فرمایند: «ازدواج کنید، در غیر این صورت از یاران شیطان خواهید شد».[۱۰]

همچنین در روایتى فرمودند: «خداوند لعنت کرد و ملائکه آمین گفتند بر مردى که زن نمایى کند (شبیه زنان شود) و زنى که مردنمایى (شبیه مردان شود) و کسى که مجرد بماند».[۱۱]

از مجموع روایات به این نتیجه مى رسیم که خداوند متعال به افراد خانواده دار و همسردار عنایت خاصى دارند و از افراد مجرد و بدون همسر، راضى نیست. از طریق ازدواج، گناه و بى بند و بارى، کنترل مى شود و از طرف دیگر، تعداد بندگان خدا افزایش یافته و خداپرستى توسعه پیدا مى کند و در نهایت انسان هاى زیادى به کمال و سعادت حقیقى خواهند رسید.

۴ – انس و آرامش

یکى از ویژگى ها و نیازهاى طبیعى انسان، انس، محبّت و الفت است. تنها زندگى کردن بسیار دشوار و دردناک است.

بهترین فردى که مى تواند این نیاز طبیعى را تأمین کند همسر(چه زن و چه شوهر) است، زیرا همه محبت ها و دوستى ها موقت و محدود مى باشند اما دوستى و محبت زن و شوهر چون هدف مشترک دارند و بیش از هر فرد دیگرى به یکدیگر نیازمندند، دائمى تر و پایدارتر است.

خداوند متعال مى فرماید: «یکى از نشانه هاى [حکمت] الهى این است که براى شما از جنس خودتان جفتى را بیافرید تا با او انس بگیرید و آرامش بیابید و در بین شما دوستى و مهربانى قرار داد و در این امر براى افرادى که اهل تفکر باشند آیات و نشانه هایى وجود دارد».[۱۲]

امام رضا علیه السلام نیز درباره فواید همسر شایسته مى فرماید: «هیچ منفعتى بهتر از همسر شایسته نیست؛ همسرى که وقتى انسان او را مى بیند شادمانش گرداند و در موقع نبودن او، نگهدار ناموس و مالش باشد».[۱۳]

پیامبر صلى الله علیه و آله فرمودند: «خداوند متعال مى فرماید وقتى اراده کردم تا به بنده ام خیر دنیا و آخرت را عطا کنم، براى بنده ام زبانى گویا به ذکر خدا، قلبى خاشع، بدنى صبر کننده در بلاها و همسرى موثن که وقتى به او نگاه مى کند شادمان مى شود و در هنگام نبود همسر حافظ ناموس و اموال شوهر باشد؛ قرار دادم».[۱۴]

در این دو روایت شریف به نکته اى روان شناختى و خانوادگى زیبا اشاره شده است و آن اینکه همسر شایسته باعث نشاط و شادمانى و آرامش قلبى شوهر مى شود و وقتى نگاه شوهر به او مى افتد شادمان مى شود. البته درباره شوهر نیز باید این گونه باشد یعنى وقتى زن به شوهرش نگاه مى کند احساس نشاط و آرامش کند.

۵ – تولید نسل

یکى از ثمرات زیباى ازدواج، بقاى نسل بشریت است که مطابق هدف آفرینش است؛ زیرا تولید و پرورش انسان هاى خداپرست و نیکوکار، مطلوب خداى جهان آفرین است. همسران جوان از طریق فرزنددار شدن موجب پیوند بین نسل ها مى گردند و با پرورش فرزندان صالح و موثن، در اصلاح جامعه انسانى شریک مى شوند و روح بندگى خالق متعال را که هدف اساسى خلقت انسان است، در عرصه گیتى گسترش مى دهند.

پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله مى فرماید: «ازدواج کنید تا صاحب فرزند شوید. قطعاً من به فراوانى شما در روز قیامت بر امت هاى دیگر مباهات مى کنم».[۱۵] این نکته بسى واضح و روشن است که پیامبر گرامى صلى الله علیه و آله به صرف زیادى جمعیت مباهات نمى کند، بلکه مباهات پیامبر اعظم صلى الله علیه و آله به خاطر جمعیتى است که مسلمان بوده و بندگى خدا کرده باشند و از طریق انجام وظایف، موجب آبادانى جهان گردند.

۶ – سلامت و امنیت اجتماعى

ازدواج و تأسیس کانون خانواده، براى سلامت و امنیت جامعه مفید است و زمینه ارتکاب جرم و بزه کارى را کم مى کند.

اگر بنیاد خانواده ها مستحکم باشد و جوان ها به موقع ازدواج کنند و به کانون گرم خانواده دل بسته باشند به طور محسوس از فساد، ولگردى، بى بندوبارى، طغیان، قتل و سرقت، جنایت و ناامنى، تجاوز، انحراف، اعتیاد و خودکشى کاسته خواهد شد؛ زیرا چنان که آمار نشان مى دهد اکثر این امور از افرادى سر مى زند که از وجود کانون گرم خانوادگى محرومند.

در یک تحقیق میدانى که بر ۵۰۰ تن از جوانان انگلستان انجام گرفت، این نتیجه به دست آمد که جوانان پس از ازدواج و تشکیل خانواده، کمتر به انجام اعمال مجرمانه روى مى آورند و خلاف کارى و جرم در آنان کاهش مى یابد و در مقابل، افرادى که مجردند به اعمال خلاف و بزه کارى اجتماعى بیشترى روى مى آورند و زمینه کارهاى ناهنجار در آنان بیشتر است.[۱۶]

پیامبر گرامى صلى الله علیه و آله مى فرماید: «بیشتر اهل جهنم مجردها هستند».[۱۷] این حدیث شریف به روشنى بر این نکته دلالت مى کند که گناه و ناهنجارى در میان مجردها بیشتر است و به همین دلیل، گرفتار آتش شده اند و وقتى گناه و ناهنجارى از طریق مجردها بیشتر شود، امنیت اجتماعى و سلامت روانى اجتماع به مخاطره مى افتد.

ویل دورانت،[۱۸]دانشمند معروف، درباره ترغیب به ازدواج و فواید آنمى گوید: «اگر راهى پیدا شود که ازدواج درسال هاى طبیعى انجام گیرد، فحشا، امراض روانى، تنهایى بى ثمر، عزلت ناپسند و انحرافات جنسى، که زندگى را لکه دار کرده است، تا نصف تقلیل خواهد یافت… عشق جنسى جوانان، زودتر از توانایى اقتصادى شان فرا مى رسد، ما نباید از این پیشامد ناخشنود باشیم و بگذاریم آن عشق افسرده شود و بمیرد. ازدواجى که بر پایه عشق تازه و نمرده دختر و پسر انجام مى شود، در طى سال هاى دراز، زندگى آنها را معطر و خوش بو مى کند و گرنه عمیق و طبیعى و آرمانى نخواهد بود».[۱۹]

۷ – رشد و شکوفایى استعدادها

ازدواج زمینه بروز خلاقیت ها و موفقیت ها را در همسران افزایش داده، همچنین موجب مى شود تا فضایل اخلاقى و انسانى در آنان به فعلیت برسد. وقتى از مرد خانواده انتظار مى رود تا هنگام ضرورت براى حمایت از خانواده خویش، ایستادگى کند؛ این انتظار روحیه دفاع و جوان مردى را در او تقویت خواهد کرد. همچنین به وجود آمدن شرایط مادرى براى زنان، موجب مى شود تا با تحمل مشکلات فرزندپرورى و شوهر دارى، به کمال روحى بیشترى برسند و روح خود را در اثر شکیبایى و ایثار بالنده کنند و از طریق مسئولیتى که در خانه و خانواده دارند، به تلاش بیشتر روى آورند و استعدادهاى خود را براى اداره مناسب خانواده به کار گیرند و در نتیجه، به موفقیت بیشترى نایل آیند.

پیامبر گرامى اسلام صلى الله علیه و آله فرمودند: «به جوانان خود، همسر دهید، به درستى که خداوند در سایه همسر، اخلاقشان را نیکو مى کند، رزقشان را زیاد مى کند و جوانمردى آنان را زیاد مى کند».[۲۰]

۸ – رشد اقتصادى

همسران جوان به دلیل احساس مسئولیت بیشتر و به دلیل اینکه خود را مدیر خانواده مى دانند بعد از ازدواج تلاش بیشترى در راستاى رشد اقتصادى خویش و تأمین مایحتاج زندگى و تهیه مسکن و. مى نمایند. انسان ها به طور ذاتى به گونه اى هستند که تا فشار اجتماعى و نیازهاى زندگى وجود نداشته باشد، کمتر به تلاش و کوشش مبادرت مى کنند و لذا پسر و دختر تا زمانى که خانه پدرشان هستند و از جیب پدر، هزینه مى کنند، کمتر به فکر مسایل اقتصادى و پس انداز و توسعه زندگى هستند.

وقتى ازدواج مى کنند و مسئولیت خانواده و فرزندان را به دوش مى گیرند، زمینه تلاش و فعالیت در آنان بیشتر شده و به صورت طبیعى امکانات زندگى نیز در سایه تلاش و کوشش، توسعه پیدا مى کند. علاوه بر اینها، افراد داراى همسر، مورد عنایت افراد جامعه بوده و به طور معمول در مراکز اقتصادى و کارى، به اینها اعتماد بیشترى دارند و کار را به اینها واگذار مى کنند. همچنین از عوامل بسیار مهم در رشد اقتصادى افراد داراى همسر و خانواده، عنایت ویژه خداوند به اینها مى باشد. خداوند متعال رزق و روزى این افراد را تضمین نموده است[۲۱] و در تعهّدات خداوند خطا و اشتباه، ممکن نیست.

امام صادق علیه السلام نیز فرمودند: «رزق و روزى به خاطر بچّه ها و خانواده داده مى شود».[۲۲]

همچنین پیامبر گرامى اسلام حضرت محمد صلى الله علیه و آله درباره آثار اقتصادى ازدواج فرمودند: «پسر و دخترهاى مجرد خود را همسر دهید که خداوند اخلاق آنها را نیکو مى گرداند و روزیشان را افزایش داده و بر مروت و جوانمردى آنان مى افزاید».[۲۳]

بنا بر آنچه گفته شد به خوبى آشکار مى شود که ازدواج به زحمت سختى هایش مى ارزد.

منبع:نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها / مؤلف:علی احمد پناهی/پرسش وپاسخ دانشجویی

[۱] – سعید آزرمى سه سارى، میثاق مقدس بلوغ، ازدواج و تشکیل خانواده، ص ۷، تهران: اسپیند، ۱۳۷۹٫

[۲] – قال رسول اللّه: «من تزوج احرز نصف دینه»؛ (الحر العاملى، وسایل الشیعه، ج ۲۰، ص ۱۷).

[۳] – «من احب ان یلقى اللّه طاهرا مطهّرا فلیتعففّ بزوجه»؛ میرزا حسین نورى طبرسى، مستدرک الوسایل، ج ۱۴، ص ۱۵۰٫

[۴] – «التمزوّج النّائمُ اَفضَلُ عندالله مِنَ الصّائم القائِم العَزَب»؛ مستدرک الوسایل، ج ۱۴، ص ۱۵۵٫

[۵] – «یا معشر الشباب من استطاع منکم الباه فلیتزوج فانّه اغضّ للبصر و احصن للفرج»؛ همان، ص ۱۵۳٫

[۶] – «ان الابکار بمنزله الثمر على الشجر، اذا ادرک ثمارها فلم تجتن افسدته الشمس و کذلک الابکار اذا ادرکن ما یدرکن النساء، فلیس لهنّ دواء الاّ البعوله و الاّ لم یوثن علیهن الفساد لانهنّ بشر»؛ الحر العاملى، وسایل الشیعه، ج ۲۰، ص ۶۱٫

[۷] – «وَأَنکحُوا الْأَیَامَى مِنکمْ وَالصَّالِحِینَ مِنْ عِبَادِکمْ وَإِمَائِکمْ إِن یَکونُوا فُقَرَاء یُغْنِهِمُ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ»؛ «مردان و زنان بى همسر خود را همسر دهید، همچنین غلامان و کنیزان صالح و درستکارتان را؛ اگر فقیر و تنگدست باشند، خداوند از فضل خود، آنان را بى نیاز مى سازد بدرستى که خداوند گشایش دهنده و آگاه است». نور، آیه ۳۲٫

[۸] – «الرزق مع النساء و العیال»؛ (الحر العاملى، وسایل الشیعه، ج ۲۰، ص ۴۴).

[۹] – «یفتح أبواب السماء «بالرحمه» فى أربع مواضع: عند نزول المطر، و عند نظر الولد فى وجه الوالد وعند فتح باب الکعبه و عند النکاح»؛ مستدرک الوسایل، ج ۱۴، ص ۱۵۲٫

[۱۰] – «تزوّج والاّ فأنت مِن إخوان الشیاطین»؛ همان، ص ۱۵۵٫

[۱۱] – «لعن الله و أمّنت الملائکه على رجل تأنّث، و أمرأه تذکّرت، و رجل متحصّر»؛ همان، ص ۱۵۷٫

[۱۲] – روم ۳۰، آیه ۲۱٫

[۱۳] – «ما افاد عبد فائده خیرا من زوجه صالحه اذا رأها سرّته و اذا غاب عنها حفظته فى نفسها و ماله»؛ الحر العاملى، وسایل الشیعه، ج ۲۰، ص ۳۹٫

[۱۴] – یقول الله تبارک و تعالى: «إذا أردت أن أعطى عبدى خیر الدنیا و الآخره، جعلت له لساناً ذکراً، و قلباً خاشعاً، و جسداً على البلاء صابراً، و زوجه موثنه تسره إذا نظر إلیها، و تحفظه إذا غاب عنها فى نفسها و ماله»؛ مستدرک الوسایل، ج ۱۴، ص ۱۶۹٫

[۱۵] – «تناکحوا تناسلوا، انّى أباهى بکم الامم فى یوم القیامه»؛ مستدرک الوسایل، ج ۱۴، ص ۱۵۳٫

[۱۶] – حسین محبوبى منش، کتاب زنان، ص ۱۸۳٫

[۱۷] – «اکثر اهل النّار العزّاب»؛ (الحر العاملى، وسایل الشیعه، ج ۲۰، ص ۲۰).

[۱۸] – Will Durant.

[19] – على احمد پناهى، مجله معرفت، شماره ۱۰۴، ص ۳۸٫

[۲۰] – «زَوِّجُوا اَیامَکم فَان الله یُحسِنُ لَهُم فى اخلاقِهِم ویُوَسّعُ لهم فى ارزاقهم ویزیدُهُم فى مرواتِهِم»؛مجلسى، بحارالانوار، ج ۱۰۰، ص ۲۲۲٫

[۲۱] – «وَأَنکحُوا الْأَیَامَى مِنکمْ وَالصَّالِحِینَ مِنْ عِبَادِکمْ وَإِمَائِکمْ إِن یَکونُوا فُقَرَاء یُغْنِهِمُ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ»، نور ۲۴، آیه ۳۲٫

[۲۲] – «الرزق مع النساء و العیال»؛ (الحر العاملى، وسایل الشیعه، ج ۲۰، ص ۴۴).

[۲۳] – «زوّجوا اَیامکم فإَّن الله یُحسِنُ لَهم فى اَخلاقِهم و یُوسِّعُ لَهم فى اَرزاقِهم و یَزیدُهم فى مُّروّاتِهِم»؛ مجلسى، بحارالانوار، ج ۱۰۰، ص ۲۲۲٫