چرا با وجود این ‌که انسان اشرف مخلوقات است، اما در عالم غیب ناتوان است؛ مثلاً روحش را یک فرشته می ‌گیرد و یا بعد از مرگ و در برزخ کار زیادی نمی ‌تواند انجام دهد و مسائل دیگر؟

پاسخ اجمالی

از مجموع آیات و روایات درباره خلقت انسان، برتری انسان بر بیشتر موجودات زمینی و آسمانی استفاده می ‌شود، و این به جهت ویژگی ‌هایی است که نوع انسان از آنها برخوردار است.[۱] چنان ‌که در قرآن می ‌خوانیم: «ما آدمی ‌زادگان را گرامى داشتیم و آنها را در خشکى و دریا، [بر مرکب ‌هاى راهوار] حمل کردیم و از انواع روزی ‌هاى پاکیزه به آنان روزى دادیم و آنها را بر بسیارى از موجوداتى که خلق کرده ‌ایم، برترى بخشیدیم».[۲]
اما آنچه در آیه فوق درباره برتری انسان آمده است، بیان حال جنس بشر بوده است. بنابراین، معناى آیه این می ‌شود که «ما بنى آدم را از بسیارى از مخلوقاتمان که حیوان و جن بوده باشند برترى دادیم»، البته برخی معتقدند که خدا انسان را بر بسیاری از موجودات برتری داده، نه تمام آنها، و شاید موجوداتی مانند ملائکه وجود داشته باشند که نتوان نوع انسان را برتر از نوع آنان دانست؛ زیرا آنها موجوداتى نورى و غیر مادى هستند و داخل در نظام جارى این عالم نیستند؛ لذا آیه شریفه هر چند درباره انسان بحث می ‌کند، اما از این نظر مورد بحث قرارش داده که یکى از موجودات عالم مادى است که او را به نعمت ‌هایى تکریم کرده است.[۳]
در هر صورت اگر بخواهیم انسان را به حال فضائل و کرامت ‌های معنوی در نظر بگیریم، انسان ‌های کامل و معصوم اشرف مخلوقات هستند، که اولاً: به عنایت الهی علم غیب دارند،[۴] ثانیاً: آنها حضور فرشتگان را درک می ‌کنند و حتی فرشته مرگ نیز برای قبض روح از آنان اجازه می ‌گیرد.[۵] بنابراین فرشتگان قبض روح، ماموران انجام فرامین الهی هستند؛ و صرف این ‌که فرشته ‌ای مأمور قبض روح انسان کامل است، دلیل بر برتری او بر انسان کامل نیست.
البته بر این اساس، این ‌که در هر فرد انسان قابلیت برای برتری یافتن بر تمام موجودات نهفته است؛ در این صورت می ‌توان گفت غیر از پیامبر(ص) و ائمه معصومین انسان ‌های دیگر نیز می ‌توانند با سیر و سلوک معنوی به این مقام برسند و بر بسیاری از حقایق عالم غیب از جمله زمان و نحوه ‌ی وقوع مرگ خود و حقایق بعد از مرگ اطلاع یابند.[۶]
درباره آگاهی انسان از عالم برزخ باید گفت؛ اصل وجود برزخ مسلّم است، اما در ارتباط با جزئیات موجود در آن، دانشمندان دینی؛ با استفاده از آیات قرآن و احادیث؛ به تجزیه و تحلیل پرداخته ‌اند.[۷] انسان تا زمانی که در دنیای مادی است با ابزار مادی، توانایی برقراری ارتباط با اهالی برزخ را ندارد و تنها از طریق معصومین (انبیا و امامان) با مراجعه به کلمات آنان است که می ‌تواند به اطلاعات جامع و مطمئنی از آنچه در آن ‌جا می ‌گذرد، دست یابد.[۸]

 منبع:اسلام کوئست

پی نوشت:

[۱]. ر. ک: «برتری انسان بر موجودات دیگر»، سؤال ۷۱۱.

[۲]. اسراء، ۷۰٫

[۳]. طباطبائی، سید محمد حسین‏، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‏۱۳، ص ۱۵۵ – ۱۵۶، قم، دفتر انتشارات اسلامی‏، چاپ پنجم‏، ۱۴۱۷ق.

[۴]. ر. ک: «علم غیب ائمه(ع)»، سؤال ۲۷۷۵.

[۵]. ر. ک: کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ‏۸، ص ۲۸۴، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق؛ فتال نیشابوری، محمد بن احمد، روضه الواعظین و بصیره المتعظین، ج ‏۱، ص ۷۱ – ۷۲، قم، رضی، چاپ اول، ۱۳۷۵ش.

[۶]. ر. ک: ۳۴۶۰۷٫

[۷]. ر. ک: «ثواب و عقاب در برزخ»، سؤال ۵۶۷۴؛ «برزخ و زندگی برزخی»،  سؤال۳۸۹۱؛ «تکامل برزخی»، سؤال ۵۹۲۵.

[۸]. ر. ک: «آگاهی از احوال اموات در عالم برزخ»، سؤال ۱۱۵۰.