پژوهش حاضر، اندیشههای حسن بن فرحان مالکی، یکی از محققان معاصر سلفی را که دیدگاههایی نسبتاً معتدلتر نسبت به سلفیها و وهابیت دارد، بررسی کارشناسی کرده و آرای وی درباره عدالت صحابه، شکلگیری اهل سنت، محمدبن عبدالوهاب و تعصبات برخی مسلمانان را تبیین میسازد. نویسنده عقاید این متفکر و محقق سلفی را در سه بخش فراروی مخاطبان مینهد. بخش اول به بررسی دیدگاههای مالکی در مورد صحابه پیامبر اسلام(ص) پرداخته و نظر وی را مبنی بر این که: طبق شواهد متعدد قرآنی و روایی همه صحابه عادل نیستند و نباید آنها را همرتبه و همگی را عادل خواند، بلکه باید آنان را به صحابه خاص و عام تقسیم کرده، شرح میدهد. نگارنده در این زمینه نخست به بیان تعریف صحابه در لغت، اصطلاح، قرآن و سایر نصوص شرعی پرداخته، سپس عدالت صحابه را نقد و آن را بیمنطق و قول زور تلقی کرده است. او در بخش دوم از نوشتار خویش با ارزیابی مذهب حنبلی و ریشههای شکلگیری این مذهب بر اثر حمایت خلفای اموی و عباسی، تناقضگویی های حنابله در مسایل اعتقادی و تندروی آنان در تکفیر سایر فرقههای مسلمان را شرح میدهد. نویسنده در این زمینه دیدگاههای حسن بن فرحان مالکی و نقدهای وی بر فرقه حنبلی را مطرح و غلوهای حنبلیان در مورد احمد بن حنبل و ابنتیمیه و نفرت آنان از مناظره و گفتگو با سایر فرقههای مسلمان در مسایل دینی و اعتقادی را منعکس میسازد. بخش سوم به نقد آرای تکفیری محمد بن عبدالوهاب از نظر مالکی اختصاص دارد و مطالب کتابهای کشف الشبهات، الدرّر السنّیه از آثار محمد بن عبدالوهاب، حاوی تناقضاتی در مسایل اعتقادی، توسط مالکی نقد شده است.
اندیشههای حسن بن فرحان مالکی
مقاله ای از سیدمحمدحیدر نقوی
پاسخ دهید