یکی از فروع دین مسلمانان حج است. حج مانند بقیه فروع دین ارکان و واجباتی دارد، صحت حج مشروط به اعمالی است که باید انجام گیرد و اصطلاحاً به آن رکن یا ارکان حج میگویند و طواف نساء جزء ارکان حج نیست بلکه از واجبات حج است لذا ترک و زیاد آن مخل به صحت حج نیست.
توجه به این نکته لازم است که اگر مرد طواف نساء را که یکی از واجبات حج است بجا نیاورد زنش و زنان دیگر بر او حلال نمیشوند، ولی اگر بعداً طواف نساء را انجام دهد به یکدیگر حلال میشوند. .
ارکان در حج، نیت، احرام بستن، وقوف به عرفه، وقوف به مشعر و طواف زیاره و سعی بین صفا و مروه میباشد. اما آن‏چه در آن واجب است ولی ارکان نیست، تلبیه یا لبیک گفتن، دو رکعت نماز طواف، و طواف نساء، نماز آن(توضیح المسائل مراجع عظام، بخش حج) .
توضیح بیشتر:
در متون روایی و فقهی بابی مخصوص به محرمات احرام حج اختصاص یافته وبیان گشته که هر کدام از این محرمات به تدریج در طول انجام مناسک حج بر حاجی حلال می شود.( تحریر الوسیله، واجبات بعد از اعمال منی، مسالۀ۵)
یکی از محرمات مشترک، هر گونه استمتاع و بهره وری جنسی زوجین از یکدیگر است که رفع این حرمت نیز به واسطه طوافى است که پس از اتمام اعمال حج صورت می پذیرد؛ این طواف در فقه شیعه طواف نساء نامیده شده، که البته جزء اعمال حجّ نیست، بلکه عملى مستقل و واجب و جدای از اجزاء حجّ است، که اگر کسى این عمل را بجا نیاورد، حجّ او باطل نگشته، بلکه عمل واجبى را ترک نموده، که اثر آن هم حرمت استمتاعات جنسی از همسر است.( تحریر الوسیله، واجبات بعد از اعمال منی، مسالۀ۸)
خلاصه و نمودار اعمال حج تمتع (حَجَّهالاسلام) از دیدگاه فقه شیعه
الف) عمره تمتع‏
۱ – احرام بستن و تلبیه گفتن در میقات (مسجد شجره یا مسجد جحفه).
۲ – هفت دور طواف به دور کعبه‏.
۳ – دو رکعت نماز طواف (در پشت مقام حضرت ابراهیم).
۴ – سعى بین صفا و مروه (هفت دور بین کوه صفا و مروه).
۵ – تقصیر (گرفتن مقدارى ناخن و یا چیدن مقدارى از موى سر).
که با تقصیر کردن، حاجى از احرام خارج و اعمال عمره تمتع پایان مى‏پذیرد.
ب) حج تمتع‏
۱ – احرام بستن در مکه (که بهتر است در مسجدالحرام باشد).
۲ – وقوف در عرفات (مقدار واجب آن از اذان ظهر روز عرفه (نهم ذى‏الحجه) است تا اذان مغرب).
۳ – وقوف در مشعر (مقدار واجب آن از اذان صبح روز عید قربان است (روز دهم) تا طلوع آفتاب).
۴ – رَمى جمره عقبه (در روز عید قربان).
۵ – قربانى کردن (در روز عید قربان).
۶ – حلق کردن (در روز عید قربان).
۷ – بیتوته در منى در شب یازدهم و دوازدهم (مقدار واجب آن از اذان مغرب است تا نیمه شب شرعى).
۸ – رمى جمرات ثلاثه در روز یازدهم و دوازدهم (زمان آن از طلوع آفتاب است تا غروب آن).
۹ – هفت دور طواف به دور کعبه‏.
۱۰ – دو رکعت نماز طواف (پشت مقام حضرت ابراهیم).
۱۱ – سعى بین صفا و مروه (۷ مرتبه بین کوه صفا و مروه).
۱۲ – طواف نساء (۷ دور طواف به دور کعبه).
۱۳ – نماز طواف نساء (۲ رکعت پشت مقام حضرت ابراهیم).

با انجام نماز طواف نساء اعمال حج تمتع به پایان مى‏رسد. بنا بر آنچه در تفسیر ائمه اهل بیت علیهم السلام آمده، خروج از احرام به طورى که همه محرمات احرام حلال شود جز با طواف نساء صورت نمى‏گیرد و طواف نساء آخرین عمل حج است که بعد از آن تمامى محرمات حلال مى‏شود.( ترجمه تفسیر المیزان، ج‏۱۴، ص ۵۲۴ .)
اهل سنت این طواف را انجام نمی دهند، اما انجام ندادن آن همانطور که روشن شد موجب بطلان حجشان نمی شود . حال این سوال پیش می آید که پس حکم ارتباط با زنانشان چه میشود؟ آیا زنانشان برای همیشه برآنان حرام می شوند؟
برای رسیدن به پاسخی کامل، لازم است که اقسام طواف در نزد اهل سنت ابتدا بیان شود:

اقسام مختلف طواف نزد اهل سنت:
۱)طواف القدوم: طوافی که افراد غیر مکی(آفاقی) هنگام ورود به مکه انجام می دهند این طواف نزد مذاهب حنفی و شافعی و حنبلی مستحب است ولی در مذهب مالکی واجب دانسته شده که کفارۀ ترک آن را ذبح گوسفند می دانند.(موسوعه الفقهیه الکویتیه، ملتقى أهل الحدیث، ج۲،ص۸۰۳۱،)
۲)طواف الزیاره یا طواف الافاضه یا طواف الحج و یا طواف رکن: که بعد از انجام مناسک در منی هنگام برگشت به مکه صورت می پذیرد این طواف به اتفاق تمامی مذاهب اهل سنت واجب است که بعد از انجام این طواف تمام محرمات احرام از جمله آمیزش یا هرگونه استفاده شهوانى دیگر از همسر حلال می شود.( الحاوی فی فقه الشافعی،ج۴ص۱۹۲٫المؤلف : أبو الحسن علی بن محمد بن محمد بن حبیب البصری البغدادی، الشهیر بالماوردی (المتوفى : ۴۵۰هـ)،الناشر : دار الکتب العلمیه،الطبعه : الأولى ۱۴۱۴هـ – .۱۹۹۴٫) در این مورد شیعه با اهل سنت مخالف است و برای حلیت زنان طواف دیگری به نام طواف نساء را واجب می داند.
۳)طواف الوداع ویا طواف الصدر: آخرین طوافی که حاجی هنگام خروج از مکه انجام می دهد. این طواف نزد حنفیه و حنابله واجب است ومالکیه آن را مستحب می دانند وشافعی در این مورد دو قول دارد .( الموسوعه الفقهیه الکویتیه، ج۲،ص۵۸۴۱)

بنا برآنچه گذشت، اهل سنت انجام طواف زیارت را موجب حلیت تمام محرمات احرام از جمله حرمت لذت جنسی می دانند و در اصطلاح فقهی با انجام این طواف محل می شوند اما شیعه علاوه بر انجام این طواف، طواف دیگری بنام طواف نساء را موجب حلیت لذت جنسی می دانند.
نکته ای که نباید از نظر پنهان داشت این است که طبق فرمایش اهل بیت علیهم السلام طواف وداع از سوی اهل سنت ماهیتا همان طواف نساء خواهد بود( ( گرچه نام آن طواف وداع باشد) واگر کسی از اهل سنت این طواف را انجام داد از نگاه شیعیان به طور کامل از تمام محرمات احرام خارج شده است.( تهذیب الاحکام فی شرح المقنعه للشیخ المفید، الشیخ الطوسى باب زیاره البیت،ج۵،ص:۲۵۳؛وسائل الشیعه،ج۱۳،ص۲۹۹.)

منبع:پرسمان