در این نوشته در رابطه با «جنبش اسلامی» و ریشه‌های اجتماعی آن بحث می‌شود، آیا منشأ این حرکات به تنشهای اجتماعی بر می‌گردد یا به دین اسلام؟ مفهوم جنبش های اسلامی با قرار گرفتن در درون دایرۀ مفهومی کلان تر با عنوان جنبش اجتماعی که دارای ریشه های تاریخی و معنایی متعیّن و انضمامی است امکاناتی را فراهم نمی آورد که بتوانیم بر اساس آن مفهوم جنبش اسلامی را از درون تعریف و صورت بندی نماییم. لذا باید برای شناخت «جنبش اسلامی» ذات وماهیت آنرا مشخص کنیم. ماهیت بنیادی پدیده های سیاسی-اجتماعی که در کشورهای اسلامی رخ می دهد، تجلّی خود اسلام است. چرا که، مکتب اسلام بر پایۀ تعالیم و منطق درونی اش برای فهم پدیدۀ عمل سیاسی در کشور های اسلامی کفایت می کند و نیازمند مفهومی دیگر نیست. و اگر قرار است پدیده ایی را مورد شناسایی، تعریف و تفسیر قرار بدهیم، همانا«دین اسلام» است. چرا که، به نظر می رسد اساس طرح موضوعاتی مثل جنبشهای اجتماعی در بین مسلمین، ضعف در شناخت منطق درونی اسلام است.