مقصود از اعلم در بحث «ولایت فقیه»، اعلم در مرجعیّت نیست.

حضرت علی (علیه السّلام) می‌فرماید:

«أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّ أَحَقَّ النَّاسِ بِهَذَا الْأَمْرِ أَقْوَاهُمْ عَلَیْهِ وَ أَعْلَمُهُمْ‏ بِأَمْرِ اللَّهِ فِیهِ».

«ای مردم! بدانید که سزاوارترین مردم به این امر (حکومت و ولایت) کسی است که در این کار قوی‌تر و به امر خداوند در حوزه‌ی رهبری جامعه آگاه‌تر باشد».

بنابراین مقصود از اعلم تنها اعلم فقهی نیست؛ بلکه «اعلم فی هذا الامر» است؛ یعنی، کسی که علاوه بر داشتن فقاهت، عدالت و تقوا، مدیر و مدبّرتر باشد و به اوضاع کشور و جهان آگاهی کامل داشته باشد تا با ارائه‌ی دقیق شرایط به احکام الهی، بهتر بتواند احکام متناسب با شرایط موجود را کشف کند. دشمنان اسلام و ترفندهای آنان را بشناسد و در وقت مناسب، بتواند تصمیم‌گیری و به نحو شایسته اقدام کند.

بنابراین مرجعی که در مسائل فقهی اعلم از ولیّ فقیه باشد، در مسائل حکومتی همتای دیگر فقیهان است؛ چون «فقاهت» تنها یکی از شرایط رهبری جامعه‌ی اسلامی؛ نه تمام آن[۱]. از همین رو حتّی مرجعی که در مسائل فقهی اعلم از ولیّ فقیه باشد، لازم در مسائل حکومتی تابع ولیّ فقیه باشد.

منبع: دین و سیاست، ولایت فقیه، جمهوری اسلامی؛ دفتر نشر معارف – تدوین و تألیف: حمیدرضا شاکرین، غلیرضا محمدی

[۱]– برای آگاهی بیشتر ر.ک: جوادی آملی، ولایت فقیه، صص ۳۹۲ – ۳۹۹٫