آیا ﻧﺎﻡ اﺻﺤﺎبی ﻛﻪ ﺩﺭ ﻏﺎﺭ ﺗﻮﺳﻄ ﺳﻨﮓ ﺯﻧﺪانی ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﺎ ﮔﻔﺘﻦ ﻛﺎﺭﻫﺎی ﺧﻮبی ﻛﻪ اﻧﺠﺎﻡ ﺩاﺩﻩ ﺑﻮﺩند، ﺳﻨﮓ ﺭا اﺯ ﺳﺮ ﺭاﻩ ﺣﺮﻛﺖ ﺩاﺩند، رقیم است؟ جریانشان چه بود؟ آیا اصحاب رقیم همان اصحاب کهف هستند؟

پاسخ اجمالی

درباره این که «اصحاب رقیم»، چه افرادی بودند، نقل های مختلفی وجود دارد.
از آن جا که  در قرآن  کریم ، در بیان  داستان  اصحاب  کهف ، واژه «رقیم » به  «کهف » عطف  شده  است ،[۱] میان مفسّران بحث و گفت وگو شده است که آیا اصحاب کهف و رقیم یک گروه هستند، یا این که دو گروه مختلف؟ بیشتر مفسّران، معتقدند اصحاب  رقیم همان اصحاب  کهف هستند که با دو ویژگی در قرآن ذکر شده اند. [۲] اما برخی نیز با توجه به برخی قرائن، از جمله روایت ذیل، این  دو گروه را از یکدیگر جدا دانسته اند .[۳]
شیخ صدوق(م۳۸۱ ق‏) روایتی از رسول خدا(ص) این گونه نقل می کند:
«سه نفر از پیشینیان با هم راه می پیمودند که ناگهان باران درگرفت و آنان به غارى پناهنده شدند تصادفاً درِ غار [به واسطه ریزش سنگ] بسته شد.
یکى از آنان گفت: دوستان! به خدا سوگند! به جز صدق و راستى هیچ چیزی باعث نجات شما از این گرفتارى نخواهد شد، پس هر یک از شما خدا را بخواند به آنچه خداى عزّ و جلّ می داند که او در گفتارش راست گو است.
یکى از آنان گفت: خدایا! من کارگری گرفتم که در مقابل یک پیمانه برنج عملى براى من انجام داد. پس از پایان کار، کارگر رفت و مُزدش نزد من ماند من آن برنج را کاشتم و از برداشت آن گاوى خریدم و پس از مدتى آن کارگر بازگشت و مزد خود را از من مطالبه نمود، گفتم: این گاو را بگیر و با خود ببر، گفت: من فقط یک پیمانه برنج نزد تو دارم گفتم: این گاو را برگیر و با خود ببر که این از همان یک پیمانه برنج است. او نیز گاو را برد. خدایا! اگر آگاهى که من این‏
کار را از ترس تو انجام دادم گشایشى به کار ما بده. در این هنگام، بخشی از سنگ های درِ غار فرو ریخت.
دیگرى گفت: خدایا! مرا پدر و مادر پیرى بود و من هر شب از شیر گوسفندانم برایشان می آوردم، شبى دیر وقت رسیدم و دیدم آنان به خواب رفته بودند، و همسر و فرزندانم از گرسنگى نالان بودند ولى تا پدر و مادرم شیر نمی آشامیدند من برای خانواده خودم شیر نمی بردم و خوش نداشتم که پدر و مادرم را نیز از خواب بیدار کنم و خوش نداشتم که باز گردم …. لذا تا سپیده دم در بالینشان منتظر ماندم. اگر آگاهى که این کار را به خاطر ترس از تو انجام دادم گشایشى به ما مرحمت فرما. در این حال؛ سنگ آن قدر شکافت که روشنایی آسمان را دیدند.
دیگرى گفت: خدایا! آگاهى که مرا دختر عمویى بود که بسیار دوستش می داشتم و من از او کام دل خواستم او نپذیرفت مگر آن که صد دینار  به او بدهم به دنبال صد دینار آنقدر تکاپو کردم تا به دست آوردم، پول ها را آورده و در دامنش ریختم او با دریافت این مبلغ(که ظاهراً به شدت نیازمند آن بود) خود را در اختیار من گذاشت …  و گفت: از خدا بترس و بکارتم را به ناحق از بین مبر! من برخاستم و صد دینار را نیز به او واگذاشتم؛ اگر آگاهى که من این کار را از ترس تو انجام دادم گشایشى در کار ما ایجاد بفرما. پس خداوند گشایش به آنان داد و [از آن غار] بیرون شدند».[۴]
درباره سند این روایت باید گفت؛ بیشتر راویان آن مجهول اند و برخی از آنها نیز وثاقتشان ثابت نشده است؛ از این رو؛ این نقل از جهت سندی ضعیف است.

  منبع:اسلام کوئست

پی نوشت:

[۱]. «أَمْ حَسِبْتَ أَنَّ أَصْحابَ الْکَهْفِ وَ الرَّقیمِ کانُوا مِنْ آیاتِنا عَجَباً»؛ آیا گمان کردى اصحاب کهف و رقیم از آیات عجیب ما بودند؟! کهف، ۹٫

[۲]. ر. ک: مغنیه، محمد جواد، تفسیر الکاشف، ج ‏۵، ص ۱۰۴ – ۱۰۵، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ اول، ۱۴۲۴ق؛ طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‏۱۳، ص ۲۴۶، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق؛ بیضاوی، عبدالله بن عمر، انوار التنزیل و اسرار التأویل، ج ‏۳، ص ۲۷۳، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ اول، ۱۴۱۸ق.

[۳]. سبزواری نجفی، محمد بن حبیب الله، ارشاد الاذهان الی تفسیر القرآن، ص ۲۹۹، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، چاپ اول، ۱۴۱۹ق.

[۴]. شیخ صدوق، الخصال، ج ‏۱، ص ۱۸۴ – ۱۸۵، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۶۲ش؛ همچنین با اندکی تفاوت در: قضاعی، محمد بن سلامه، شرح فارسى شهاب الأخبار(کلمات قصار پیامبر خاتم ص)، ص ۱۴۹ – ۱۵۰، تهران‏، مرکز انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول‏، ۱۳۶۱ش؛ سیوطی، جلال الدین، الدر المنثور فی تفسیر المأثور، ج ‏۴، ص ۲۱۲، قم، کتابخانه آیه الله مرعشی نجفی، ۱۴۰۴ق.