در این مقاله, هدف نه نگارش ((تاریخ موحدون)), بلکه توضیح فرایند ظهور یک رهبر دینى مورد نظر است که ابتدا با اندیشه اسلامى و بعد گرایش به مهدىگرى, در برابر یک امپراتورى قرار گرفت و سرانجام نظریه اش تا بجایى گسترش یافت و پذیرفته شد که تشکیلاتى را که بنیاد نهاد به شکل یک امپراتورى نمود یافت. ابن تومرت خواه در آفریقاى شمالى و خواه در تاریخ اسلام به عنوان شخصیتى انقلابى در جریان حوادث زمان قرار گرفت اما نه به گونه یک انسان استثنایى, بلکه با استفاده از شرایط زمان و نیز بحران اندیشه هاى اعتقادى, فعالیت خود را براى تبیین مرام و شعار خود ـ که در رإس آن بیشتر مسائل اخلاقى قرار داشت ـ آغاز کرد و به انجام رساند. نهضت وى که براى ایجاد یک جامعه همسان و هماهنگ آغاز شده بود, بر اثر شرایط زمان, ماهیتى سیاسى به خود گرفت.