جریان نحوه دفن و محل دفن آن حضرت در منابع تاریخی اینگونه آمده است که:
پس از شهادت حضرت علی ـ علیه السلام ـ بر اساس وصیتش فرزندان ارجمندش به پا خاستند تا شبانه آن نازنین بدن را غسل دهند و کفن کنند و به خاک سپارند. پس از انجام غسل و کفن به دستور امام حسن ـ علیه السلام ـ جز فرزندان امیرالمؤمنین و شماری از یاران خاص آن حضرت، همه برگشتند و آن تابوت بر دوش جبرئیل و میکائیل و حسن و حسین ـ علیهما السلام ـ از کوفه دور شد و بر سوی نجف (منطقه غری) رهسپار گردید.

در نقطه ای از آن سرزمین، جلو تابوت به زمین آمد و فرزندان آن حضرت نیز عقب آن را بر زمین نهادند و امام حسن(ع) همان گونه که پدر سفارش فرموده بود، بر آن پیکر پاک نماز خواند پس از نماز، تابوت را کنار زدند و با جا به جا کردن خاک، آرامگاهی ساخته و پرداخته یافتند، که سنگ نوشته ای نشان می داد که آن قبر را حضرت نوح ـ علیه السلام ـ برای بنده برگزیده و شایسته خدا، علی ـ علیه السلام ـ آماده ساخته است.

هنگامی که بر آن شدند تا آن پیکر مقدس را به درون قبر برند ندای منادی را از آسمان شنیدند که می گفت: آن بدن پاک را بر زمین پاک نهید، که دوست، مشتاق دیدار دوست است.(۱)
شیخ مفید در کتاب «الارشاد» آورده است که: قبر آنحضرت بنابه وصیّتی که نموده بود، مخفی ماند تا سقوط دولت بنی امیّه که دشمنی و کینه ورزی شدیدی نسبت به آنحضرت داشتند و چون قدرت به دست بنی عباس افتاد، در زمان امامت امام صادق ـ علیه السلام ـ توسط آن حضرت قبر مطهر جد بزرگوارش آشکار شد.(۲)
و به این جریان شیخ ابو علی طبرسی در کتاب «اعلام الوری بأعلام الهدی» اشاره کرده است.(۳) در اینجا دو روایت که در رابطه با محل دفن آنحضرت وار د شده را ذکر می کنیم:
۱٫ «ابی عمید» به سند خود می گوید: شخصی از امام حسین ـ علیه السلام ـ پرسید: جنازه امیرالمؤمنین ـ علیه السلام ـ را در کجا به خاک سپردید. فرمود: شبانه جنازه را برداشتیم و از جانب مسجد اشعث آن را بردیم تا به پشت کوفه کنار «غریین برده» و در آن جا به خاک سپردیم.
۲٫ جابربن یزید جعفی، گوید از امام باقر ـ علیه السلام ـ پرسیدم جنازه امیرالمومنین ـ علیه السلام ـ در کجا ذفن شد؟ فرمود: پیش از طلوع خورشید در جانب غریین به خاک سپرده شد و حسن ـ علیه السلام ـ و حسین ـ علیه السلام ـ و محمد حنیفه و زنان علی ـ علیه السلام ـ و عبدالله بن جعفر (برادرزاده علی ـ علیه السلام ـ ) جنازه را در میان قبر گذاردند.(۴)
و اما در مورد اینکه آیا جسد مطهر آن حضرت در ابتداء محل دیگری دفن شد و بعداً به مکان فعلی منتقل شد، باید ذکر شود که بدن مبارک آن حضرت طبق روایات وارده از ابتداء در محل فعلی دفن گردید ولی چنانچه قبلاً اشاره شد برای در امان ماندن از کینه ورزی و اهانت بنی امیه نسبت به مرقد مطهر، محل دفن مخفی ماند و فرزندان علی(ع) برای اطمینان بیشتر وقتی صبح شد تابوتی از خانه امیرالمؤمنین ـ علیه السلام ـ بیرون آوردند و به مصلای پشت کوفه بردند و امام حسن ـ علیه السلام ـ جلو رفته و بر آن نماز خواند و آن گاه، تابوت را پشت شتری گذاشتند و به همراه فردی به سوی مدینه روانه کردند.(۵)

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
۱ – ارشاد، شیخ مفید.
۲ – اعلام الوری، طبرسی.
۳ – ترجمه فرحه الفری، سید بن طاوس، ترجمه محمدتقی مجلسی.
۴ – کشته شدن امیرالمومنین، ابن طقطقی.

منبع:پرسمان

(۱) . قزوینی، سید کاظم، امام علی ـ علیه السلام ـ از ولادت تا شهادت، مترجم علی کرمی، انتشارات دلیل ما، چاپ اول، تابستان ۱۳۸۰، ص۶۶۳ و ۶۶۴٫
(۲) . مفید، الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد، قم، موسسه آل البیت ـ علیه السلام ـ لاحیاء التراث، چاپ اول،‌ رجب ۱۴۱۳ه‍ ق، ج اول، ص۱۰٫
(۳) . طبرسی، اعلام الوری باعلام الهدی، قم، مؤسسه آل البیت ـ علیه السلام ـ لاحیاء التراث. چاپ اول، ربیع الاولی ۱۴۱۷ ه‍ ق، ج اول ص۳۱۲٫
(۴) . حلی، نگاهی بر زندگی دوازده امام ـ علیهم السلام ـ ترجمه محمد محمدی اشتهاردی، چاپخانه دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، تابستان ۱۳۷۰، ص ۶۵٫
(۵) . حسینی مطلق، سید محمدرضا، شهید تنها مقتل امیرمؤمنان علی ـ علیه السلام ـ انتشارات پارسایان، چاپ اول، ۱۳۸۱، ص۲۵۰٫