آفرینش آمیخته با نظام صحیح، وجود یک سرى تفاوت ها را ایجاب مى کند. براى مثال بدن انسان یک آفریده منظم است و نظام مندى آن، مستلزم وجود تفاوت هایى در میان اعضا است. به همین دلیل باید سلول هایى همچون سلول هاى مغزى، در بدن رهبرى حرکت عضلات و اعضاى بدن را بر عهده گیرد و سلول هاى محکم استخوانى استقامت بدن را حفظ کند. این امتیازات که براى ایجاد یک سازمان منظم نهایت لزوم را دارد ساده نیست؛ بلکه توأم با یک سرى کار ویژه ها و مسئولیت هاى متناسب با امتیازات است. بنابراین همان گونه که پیامبران و رهبران بشریت امتیازاتى دارند، مسئولیت هاى بزرگى نیز بر عهده دارند و مشکلات طاقت فرسایى را باید تحمل کنند، چنان که تاریخ زندگى پیامبران و امامان گواه این مطلب است؛ در حالى که دیگران مسئولیت هاى کمترى دارند. بنابراین در این امتیازات هیچ تبعیضى وجود ندارد، زیرا:

اولاً، مبتنى بر استحقاق ها است و یکى از شرایط استحقاق افعال اختیارى آنها است که خداوند از ازل بدان آگاه است.

ثانیا، لازمه رهبرى جامعه، دادن امتیازات توأم با مسئولیت به افراد ذى صلاح است و این نوعى لطف به بشریت و در جهت خیر و سعادت آنها است.

ناگفته نماند در برابر امتیازاتى که پیامبران دارند، علاوه بر مسئولیت بیشترى که دارند؛ در برابر کمترین کوتاهى، شدیدترین سختى ها متوجه آن مى گردد.

به طور مثال حضرت یونس (علیه السلام)  گرچه براى هدایت قومش بسیار تلاش کرد؛ اما به جهت آنکه صبر و حوصله لازم را بر خود هموار نکرد، خداوند او را در تاریکى هاى دریا و شکم ماهى گرفتار کرد.[۱]

همچنین حتى درباره پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله)  که محبوب ترین پیامبران نزد خداوند است در قرآن مجید مى خوانیم: «وَ لَوْ تَقَوَّلَ عَلَیْنا بَعْضَ الْأَقاوِیلِ لَأَخَذْنا مِنْهُ بِالْیَمِینِ ثُمَّ لَقَطَعْنا مِنْهُ الْوَتِینَ فَما مِنْکُمْ مِنْ أَحَدٍ عَنْهُ حاجِزِینَ».[۲]

البته از پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله)  چنین کوتاهى سر نزد؛ بلکه بیش از حد انتظار نیز براى هدایت مردم دلسوزى و تلاش مى کرد، تا آنجا که خداوند فرمود: «طه ما أَنْزَلْنا عَلَیْکَ الْقُرْآنَ لِتَشْقى».[۳]

در حقیقت این ویژگى هاى اختیارى پیامبران بوده که قابلیت مسئولیت پذیرى آنان را نشان مى دهد و خداوند متعال با علم به آینده اینان، مسئولیت پیامبرى را بر عهده ایشان نهاده است. چنان که در قرآن مى خوانیم: «اللّهُ أَعْلَمُ حَیْثُ یَجْعَلُ رِسالَتَهُ سَیُصِیبُ الَّذِینَ أَجْرَمُوا صَغارٌ عِنْدَ اللّهِ وَ عَذابٌ شَدِیدٌ بِما کانُوا یَمْکُرُونَ»؛[۴] «و چون آیتى برایشان بیاید، مى گویند: «هرگز ایمان نمى آوریم تا اینکه نظیر آنچه به فرستادگان خدا داده شده است به ما [نیز] داده شود.» خدا بهتر مى داند رسالتش را کجا قرار دهد. به زودى، کسانى را که مرتکب گناه شدند، به [سزاى] آنکه نیرنگ مى کردند، در پیشگاه خدا خوارى و شکنجه اى سخت خواهد رسید».

پرسش و پاسخ ها «راز آفرینش» / مؤلف:حمیدرضا شاکرین

دفتر نشر معارف

پی نوشت ها

[۱] – ر.ک: انبیاء ۲۱، آیه ۸۷٫

[۲] – حاقه ۶۹، آیات ۴۷ – ۴۴ .

[۳] – طه ۲۰، آیات ۲ – ۱ .

[۴] – انعام ۶، آیه ۱۲۴ .