در کدام  یک از آیات سوره ی شوری آخرت جویان و دنیاطلبان به وضوح از هم متمایز و جدا شده اند؟

پاسخ اجمالی

در سوره ی شوری آیۀ شریفه‌ ای که آخرت جویان را از دنیاطلبان جدا می کند،[۱] عبارت است از: «کسى که زراعت آخرت را بخواهد، به کشت او برکت و افزایش می دهیم و بر محصولش می افزاییم و کسى که فقط کشت دنیا را بطلبد، کمى از آن به او مىی دهیم، امّا در آخرت هیچ بهره‏ اى ندارد!».[۲]

در تفسیر آیۀ مزبور به نکاتی اشاره می شود:

۱ – آیه ی شریفه ی فوق، با یک تشبیه لطیف، مردم جهان را در برابر روزی‌ هاى پروردگار و چگونگى استفاده از آن، به کشاورزانى تشبیه می کند که گروهى براى آخرت کشت می کنند، و گروهى براى دنیا، و نتیجه هر یک از این دو زراعت را مشخص می کند.

۲ – انسان‌ ها همگى زارع اند و این جهان مزرعه ما است، اعمال ما بذرهاى آن، و امکانات الهى بارانى است که بر آن می بارد، اما این بذرها بسیار متفاوت است، بعضى محصولش نامحدود، جاودانى و درختانش همیشه خرم و سرسبز و پر میوه، اما بعضى دیگر محصولاتش بسیار کم، عمرش کوتاه و زودگذر، و میوه‏ هایى تلخ و ناگوار دارد. گروهى از این مواهب به صورت بذرهایى براى آخرت استفاده می کنند و گروهى براى تمتّع دنیا.[۳]

۳ – در مورد کشت‌ کاران آخرت می فرماید: «زراعت او را افزون می ‏کنیم»، ولى نمی گوید از تمتّع دنیا نیز بی نصیب اند، اما در مورد کشت‌کاران دنیا می فرماید: «مقدارى از آن را که می خواهند به آنها می دهیم». سپس می افزاید «در آخرت هیچ نصیب و بهره‏ اى ندارند».[۴]

۴ – به این ترتیب، نه دنیاپرستان به تمام آنچه می خواهند می رسند و نه طالبان آخرت از دنیا محروم می شوند، اما با این تفاوت که گروه اول با دست خالى به سراى آخرت می روند و گروه دوم با دست هاى پُر.

نظیر همین معنا در جای دیگر از قرآن کریم به شکل دیگرى آمده است: «آن کس که (تنها) زندگى زودگذر (دنیا) را می طلبد، آن مقدار از آن را که بخواهیم- و به هر کس اراده کنیم- می دهیم، سپس دوزخ را براى او قرار خواهیم داد، که در آتش سوزانش می سوزد در حالى که نکوهیده و رانده (درگاه خدا) است. و آن کس که سراى آخرت را بطلبد، و براى آن سعى و کوشش کند- در حالی که ایمان داشته باشد- سعى و تلاش او، (از سوى خدا) پاداش داده خواهد شد».[۵]

۵ – به هر حال این دسته از آیات؛ ترسیم گویایى از بینش اسلامى درباره زندگى دنیا است، دنیایى که مطلوب بالذات است، و دنیایى که مقدمه جهان دیگر و مطلوب بالغیر، اسلام به دنیا به عنوان یک مزرعه می ‏نگرد که محصولش در قیامت چیده می شود. [۶]

۶ – در حدیثى از پیامبر اسلام(ص) می ‏خوانیم: «کسى که نیّتش دنیا باشد خداوند کار او را پریشان می سازد، فقر را در برابر او قرار می دهد و جز آنچه براى او مقرّر شده چیزى از دنیا به چنگ نمی آورد، و کسى که نیّتش سراى آخرت باشد خداوند پراکندگى او را به جمعیت تبدیل می سازد، و غنا و بی نیازى را در قلبش قرار می دهد، دنیا تسلیم او می گردد و به سراغ او می آید».[۷]

همچنین از آن حضرت نقل شده است که؛ «الدُّنْیَا مَزْرَعَهُ الْآخِرَه»؛[۸] یعنی دنیا کشتزار آخرت است.‏

منبع:اسلام کوئست

پی نوشت:

[۱]. ر.ک: طوسى، محمد بن حسن، التبیان فى تفسیر القرآن، با مقدمه شیخ آقابزرگ تهرانى، تحقیق: عاملی، احمد قصیر، ج ۹، ص ۱۵۶، دار احیاء التراث العربى، بیروت، بی تا؛ طباطبایى، سید محمد حسین، المیزان فى تفسیر القرآن، ج ۱۸، ص ۴۰ و ۴۱، دفتر انتشارات اسلامى، قم، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق؛ مکارم شیرازى، ناصر، تفسیر نمونه، ج ۲۰، ص ۳۹۷ و ۳۹۸، دار الکتب الإسلامیه، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.

[۲]. «مَنْ کانَ یریدُ حَرْثَ الْآخِرَهِ نَزِدْ لَهُ فی‏ حَرْثِهِ وَ مَنْ کانَ یریدُ حَرْثَ الدُّنْیا نُؤْتِهِ مِنْها وَ ما لَهُ فِی الْآخِرَهِ مِنْ نَصیبٍ»؛ شوری، ۲۰٫

[۳]. تفسیر نمونه، ج ۲۰، ص ۳۹۷ و ۳۹۸٫

[۴]. همان، ص ۳۹۸٫

[۵]. اسراء، ۱۸ و ۱۹٫

[۶]. تفسیر نمونه، ج ۲۰، ص ۴۰۰٫

[۷]. طبرسى، فضل بن حسن، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، با مقدمه بلاغی، محمد جواد، ج ۹، ص ۴۱، انتشارات ناصر خسرو، تهران، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش؛ مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار، ج ۶۷، ص ۲۲۵، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق؛ مسند احمد، مسند الانصار، باب «حدیث زید بن ثابت عن النبی»، ح ۲۰۶۰۸٫

[۸]. ورام بن أبی فراس، مسعود بن عیسى، تنبیه الخواطر و نزهه النواظر المعروف بمجموعه ورّام، ج ۱، ص ۱۸۳، مکتبه الفقیه، قم، چاپ اول، ۱۴۱۰ق.