تاریخ فقه – جلسه سوم
سومین جلسه کلاس تاریخ فقه توسط حجت الاسلام رنجبریان در مدرس تفسیر برگزار گردید که مشروح آن تقدیم میگردد.
کارگاه فقه و اصول ـ جلسه اول
اولین جلسه کارگروه فقه و اصول با حضور استاد آقازاده روز سه شنبه تاریخ 28 / شهریور / 1396 در دفتر پژوهش برگزار گردید که گزارش تصویری آن تقدیم می گردد.قابل ذکر است که این کارگروه روزهای سه شنبه هر هفته ساعت 14:00 در دفتر پزوهش برگزار می گردد.
تاریخ فقه – جلسه دوم
دومین جلسه کلاس تاریخ فقه توسط حجت الاسلام رنجبریان در مدرس تفسیر برگزار گردید که مشروح آن تقدیم میگردد.
تاریخ فقه – جلسه اول
اولین جلسه کلاس تاریخ فقه توسط حجت الاسلام رنجبریان در مدرس تفسیر برگزار گردید که مشروح آن تقدیم میگردد.
تمسک فقه به قرآن بدون هیچ پیش فرضی
قرآن که یکى از منابع اجتهاد است؛ آیا فقیه بدون هیچ پیش فرضى می‌تواند به قرآن تمسک کند؟
«تیمم» و «صعید» در لغت و فقه
«تیمم» و «صعید» در لغت و فقه به چه معنا است؟
اگر وجود امام پس از رحلت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و آله ضروری است، چرا در غیبت کبری این ضرورت حس نمی شود و به ولایت فقها بسنده می شود؟
در منابع و متون مکتب شیعه، درباره ضرورت امامت پس از پيامبر مي گويند: از آنجا که حجت الهي بايد تمام شود و مردم می بایست حجت داشته باشند، پس امامت لازم است. در حالي كه در دوران غيبت كبري وقتي مي گوييم: «حجت كيست و ما بايد دين خود را ازچه کسی بگيريم _با اين كه امام زمان غايب است_ مي گويند: از فقها!
حال سؤال اینجاست که چرا پس از رحلت پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، چنین حرفی گفته نمی شود؟ اگر فقهای بعد از پیامبر را حجت بدانیم، دیگر چه نیازی به امام بعد ایشان است؟
شما می توانید پاسخ این سؤالات را در متن پیش رو مطالعه نمایید.
تأثیر جدایی فقه و اخلاق در ضعف فرهنگ اخلاقی در تمدن اسلامی
اخلاق در هندسه تمدن اسلام بسان ریشه‌ای است که ساقه و پایه بقیه معارف دینی، یعنی فقه و عقاید را فراهم می‌آورد. فقه‌ورزی نیز که با نوعی وسعت فهم و درک عمیق و ماهرانه در مجموعه معارف دین و با هدف مدیریت حیات طیبه انسان و راهبری و هدایت او انجام می‌گرفت، به‌تدریج در احکام عملی و رفتارهای ظاهری انحصار پیدا کرد و در شریعت و تشخیص حلال و حرام و ادای تکلیف در خصوص ظواهر رفتاری ویژه گشت و رفته‌رفته دانش مستقلی به اسم علم فقه را تأسیس نمود که با بیرون راندن صفات و بر محور فعل مکلف متکفل احکام آن گردید. به نظر می‌رسد فرهنگ و ارزش‌های اخلاقی اگر بخواهد سهم لازم و موقعیت واقعی خود را در نظام معرفتی و سبد علوم اسلامی و مدیریت فرهنگی و تولیت جامعه متمدن دینی بازیابد، بازشناسی عوامل این آسیب و آفت‌شناسی موانع درون‌دینی آن ضرورت دارد؛ عواملی چون تنزل از جایگاه اصلی به رتبه زائد و زینتی و انحصار فقه در احکام عملی و رفتاری که خاستگاه تاریخی جدایی دستگاه فقه از اخلاق می‌باشد.
درآمدی بر ظرفیت سنجی تمدنی آیات فقهی قرآن
آیات فقهی قرآن به عنوان بخشی از آموزههای دینی و نیز سرچشمه اولیه دانش فقه افزون بر تعیین تکلیف مکلفان دارای پیامدها و کارکردهای اجتماعی هم است. این پیامدها به صورت مستقیم و غیرمستقیم نظام‌های مختلف تشکیل دهنده یک جامعه را از خود متأثر می‌سازد و اثرپذیری نظام‌ها از این مؤلفه‌ها به نوبه خود به اثرپذیری یک تمدن از آنها می‌انجامد. این نوشتار با مبنا قرار دادن تقسیم‌بندی مرحوم شهید صدر از مباحث فقهی؛ یعنی تقسیم فقه به چهار باب اصلی عبادات، اموال، آداب شخصی و آداب عمومی با چند زیرشاخه فرعی، کوشیده است دلالت‌های اجتماعی و بالمآل تمدنی آیات فقهی قرآن را بر سه نظام منتخب؛ یعنی نظام فرهنگی و نظام سیاسی و نظام اقتصادی مورد بررسی قرار دهد. یافته‌های این تحقیق حکایتگر آن است که این آیات دربردارنده انبوهی از کارکردهای اجتماعی و تمدنی است که میتوان آن را ظرفیت تمدنی نامید.
نقش فاطمیان در گسترش علوم نقلی
مقاله حاضر، در صدد بررسی میراث مکتوب شیعیان فاطمیِ مصر در باب علوم نقلی است. «نقل»، یکی از مهم‌ترین پایگاه‌های ترویج علوم دینی و وحیانی است؛ زیرا به مدد آن میتوان آموزههای الهی را به بندگان خدا منتقل ساخت. شاید راز توجه ادیان، فِرَق و مذاهب آسمانی به دانش‌های نقلی در فعالیت‌های تبلیغی و آموزشی خود، همین نکته باشد. فاطمیان اسماعیلی‌مذهب، از این قاعده مستثنا نبودند و در شاخه‌های متنوعی همچون: فقه، تفسیر، تاریخ، شعر، ادبیات و دیگر علوم نقلی فعالیت داشتند. اگرچه دستاوردهای مکتوب فاطمیان در این زمینه اندک است و به‌عنوان مثال، در مباحث فقهی نوآوری چشمگیری نداشتند و در علم قرائت و تفسیر به دلیل رویکرد عقل‌گرایی و باطنی، تألیفات چندانی از خود به یادگار نگذاشتند، اما توجه ویژة آنها به علوم نقلی، چه با هدف حفظ موجودیت سیاسی خویش و چه با انگیزه ترویج فرقه اسماعیلیه، شایسته بازخوانی است. این نوشتار که به همین منظور سامان یافته، نشان می‌دهد که فاطمیان توانستند با ترسیم ساختار مناسب و کمک‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری، علوم نقلی را به بهترین شکل ترویج نمایند.
«ذخیرة الصالحین» میراثی گرانسنگ در عرصه فقه و اجتهاد
کتاب «ذخیرة الصالحین فی شرح تبصرة المتعلمین» اثر فقیه پارسا آیت الله العظمی شیخ محمد رضا طبسی نجفی (ره)، شرحی مزجی و استدلالی بر «تبصرة المتعلمین» علّامه حلّی (ره) است. این موسوعه فقهی، یک دوره کامل فقه استدلالی است که نگارش و تألیف آن 25 سال به طول انجامیده است. نسخه خطّی این اثر ارزشمند هم اکنون به دست برخی محقّقان حوزه در حال تصحیح، تحقیق و تخریج مصادر است که انشاء الله به زودی به زیور طبع آراسته و تقدیم مجامع علمی و حوزوی خواهد شد. در این نوشتار ابتدا به اختصار به زندگینامه و معرّفی شخصیّت و جایگاه علمی نویسنده این کتاب می پردازیم و سپس با بررسی توصیفی این اثر ماندگار، شیوه و سبک تألیف آن را تبین می نماییم.
«شیخ مفید» از زبان «ذهبی»
برگرفته از کتاب «تاریخ الاسلام» ج 28 ص 333
