فهم قرآن

آيا برداشتهاى فردى از قرآن صحيح است؟ آيا نمىشود بدون مراجعه به تفسيرها خودمان از قرآن استفاده كنيم؟ مگر قرآن هدايت براى همه نيست؟

برنامه ريزى ماه رمضان

ميهمانى خداوند در ماه رمضان چيست؟ چگونه در ماه رمضان برنامه ريزى كنيم تا بهتر از بركات اين ماه بهره ببريم؟

پيشينه ماه رمضان

«رمضان» يعنى چه و آيا ماه رمضان و روزه گرفتن، در اديان گذشته نيز وجود داشته است؟ فرق روزه مسيحيان و يهوديان با مسلمانان چگونه است؟

مفهوم عبادت از دیدگاه ابن‌تیمیه

مهم‌ترین آموزه دینی پیامبران الهی، دعوت به یکتاپرستی است. پرستش یکی از نیازهای ثابت و همگانی انسان است، که زمان هیچ‌گاه نمی‌تواند در آن تأثیر داشته باشد. در مقاله حاضر، کوشیده‌ایم مفهوم عبادت را با توجه به دیدگاه ابن‌تیمیه بررسی و نقد کنیم. همچنین، در این مقاله سعی شده است با بررسی واژه «عبادت» در لغت و بیان دیدگاه مفسران، دیدگاه ابن‌تیمیه نقد شود. در بخش دیگری از مقاله به مصادیقی پرداخته شده که ابن‌تیمیه آنها را شرک در عبادت می‌دانست. متأسفانه خطا در فهم معنای عبادت، انگیزه ستیزه‌جویی و مشرک دانستن موحدان پاک‌سرشت شده است. لذا بیان دقیق مفهوم عبادت، دست بهانه‌جویان را کوتاه می‌کند و مسلمانان را در عبادت راستین الهی استوار می‌گرداند.

ارکان و مقومات مفهوم «عبادت»

عبادت به عنوان یک مفهوم کلیدی، ارکانی دارد که در تعریف آن باید لحاظ شود. هر تعریفی به اندازه‌ای که از این ارکان دور است از صحت نیز دور خواهد بود. مفهوم «عبادت» برای تحقق محتاج وجود سه مؤلفه «معبود»، «عابد» و «عمل عبادی» است. هر یک از این مؤلفه‌ها خصوصیاتی دارد که ما از آنها به عنوان ارکان مفهوم «عبادت» یاد می‌کنیم. اما آنچه از عنوان معبود می‌توان استنباط کرد این است که معبود، طبق آیات قرآن کریم، زمانی اطلاق می‌شود که عنوان «الاه» بر آن صادق باشد که بیانگر مقام الوهیت در تحقق مفهوم «عبادت» است. از این جهت که عنوان عبادت برای عمل مشرکان هم استعمال شده مشخص است که مراد از الاه، الاه واقعی نیست، بلکه الاهی است که «عابد» به آن معتقد است و این موضوع (الاه اعتقادی) نخستین رکن مفهوم عبادت است که از عنوان «معبود» و «عابد» استنباط می‌شود. دومین موضوعی که از عنوان «عابد» قابل استنباط است خضوعی است که در ضمیر «عابد»- نه نفس عمل – نسبت به معبود وجود دارد و این دومین رکن این مفهوم محسوب می‌شود؛ و سومین رکن، که در «عمل عبادی» نهفته است مطلوبیت و رجحان نفس عمل برای معبود است. ترکیب این سه رکن، محقق مفهوم «عبادت» است. در مجموع باید گفت عبادت یعنی «انجام عملی راجح از روی خضوع در مقابل الاه».

فتنه نجد

در منابع روایی و تاریخی شیعه و اهل سنّت،[1] روایات متعددی درباره پیش بینی های پیامبر اکرم (ص) به طور صریح یا ضمنی درباره بروز فتنه در منطقه نجد نقل شده است که در این نوشته فقط به نقل چند روایت از منابع اهل سنّت بسنده می شود.

محمد بن عبدالوهاب و مخالفان نجدی معاصر او

برآمدن محمد بن عبدالوهاب در نجد واکنش های گسترده ای در پی داشت. نگرش‌های متفاوت به بنیادهای فکری و رفتاری او، پرسش های فراوانی را در ذهن ها برانگیخت؛ مانند وهابیت چیست؟ اعتراض او به کدامین گفتار و رفتار مسلمانان است؟ آموزه های اصلی آن کدام است؟ نتایج سیاسی ـ اجتماعی وهابیت به سود چه کسانی تمام می شود؟ رویکرد اندیشمندان اهل سنّت به آموزه های وهابیت و ارزش گذاری آن چگونه است؟ این نوشتار در صدد پاسخ به برخی از پرسش هاست و بستری را برای بحثی روشن در این زمینه فراهم می آورد.

نقد دیدگاه ابن‌عبدالوهاب از کتاب مجموعة التوحید

در این نوشتار به بررسی و ارزیابی کتاب مجموعة التوحید پرداخته‌ایم. این اثر تمام نوشته‌های محمد بن‌عبدالوهاب و برخی از نوشته‌های ابن‌تیمیه را جمع‌آوری کرده است. روشن است که نخستین بحث درباره توحید و شرک است. تعریف عبادت، توحید و اقسام آن از مباحث مهمی است که در گفتار نخست او مورد بررسی قرار گرفته است.

بررسی دیدگاه محمد بن‌عبدالوهاب درباره شرک و مشرک

پیروان فرقه وهابیت ادعا میکنند تنها کسی که توحید را فهمیده، محمد بن‌عبدالوهاب است. وی میگوید پیامبران الهی یک رسالت بیشتر نداشتند و آن رسالت عبارت است از دعوت به توحید عبادی؛ زیرا مردم فقط در توحید عبادی مشرک شدند و در دیگر مراتب توحید نظیر: توحید ذاتی، صفاتی، افعالی، ربوبیت و غیر آن، موحد بودند. همچنین او رفتار مسلمانان را درباره بزرگداشت آثار بزرگان دین، زیارت و توسل به آنان، شرک در عبادت میشمرد. بدین جهت، مسلمانان را مانند مشرکان صدر اسلام میدانست. نوشتار حاضر درصدد تبیین دیدگاه ابن‌عبدالوهاب درباره توحید و شرک و نقد و بررسی آن است.